Dos kilos de centeno para el pan en los años buenos, uno en los malos

La Voz

AROUSA

16 dic 2012 . Actualizado a las 06:50 h.

Cuando Moncho era niño funcionaban muchos molinos vecinales. «Daquela millo tiñas pouco, porque as terras producían pouco, e se por riba tiñas que ir a un muíño de maquía xa non che quedaba nada». Pero no solo se molía maíz. «Tamén moías o centeo, a cebada, o trigo, o muíño andaba seguido. Cando se picaba había que esperar a que a picadura levara unha semana e era cando moías esas cousas, porque teñen que as pedras traballar máis cerca unha da outra», recuerda Moncho, que explica que «daquela botabas millo e botabas unha leiriña tamén de centeo. O centeo era para mesturarlle á fariña de comer. Segundo como fora o ano, así facías. Se foi un ano bo de colleita de centeo, pois en cada cocedura botábaslle dous quilos de centeo. Se fora un ano malo de produción botábaselle só un quilo. Sen centeo a masa de millo é moi solta».

Ahora, los molinos de Barrantes han quedado otra vez en desuso y ya solo funciona el situado más abajo en el río. «Dixéronme que non me preocupe que xa solicitaron outra escola taller para reparalos», dice Moncho, que este año, como apenas tuvo cosecha de maíz, pone poco a funcionar el que queda operativo. En los buenos tiempos de los molinos había quien se encargaba de ello: «Había un home que picaba o muíño e arreglábao. A ese había que lle pagar un tanto todos os anos, unha miseria, porque daquela unha miseria era moitos cartos. Case sempre era a xente máis necesitada. Cando viña picar aproveitaba un quilo de fariña que aínda quedaba no muíño e despois algo de esmola que se lle daba a fin de ano, e ía vivindo así».

Lejos han quedado esos tiempos en que Moncho y su hermano acompañaban a su madre y a su abuela al molino guiándolas con un farol cuando les tocaba moler por la noche. «Daquela había uns carreiriños», dice. Los hombres mayores dejaban a las mujeres y a los niños y se acercaban a la taberna para regresar a la hora en que finalizaba la molienda, recuerda.