Está a rematar novembro e as novas que chegan a Vigo non poden ser peores. O exército do xeneral británico John Moore, a última esperanza de deter a Napoleón, despois de que todas as tropas regulares fosen esmagadas, vaga por Castela sen atreverse a enfrontarse ás forzas imperiais agás en pequenas refregas de retagarda. Fuxindo sempre do combate, todo apunta a que o escocés vai retirar as tropas de volta, e todos temen que escolla Galicia para o embarque. As sospeitas confirmaranse e Moore rematará por ser o responsable de atraer ao Noroeste ás mellores unidades de guerra imperiais.
John Moore desembarcara en Lisboa o 24 de agosto de 1808, cun exército de case 20.000 homes, coa misión de unirse aos españois, que loitaban no Norte de forma illada e anárquica ao mando de xenerais como De la Romana ou Blake. Ás súas forzas, sumaríanse outros dez mil homes, que desembarcaron na Coruña baixo o mando do tenente xeneral David Baird. O plan inglés pretendía combater a Napoleón na fronte occidental, debilitar as súas forzas e, sobre todo, afastar a guerra de solo británico, atopando na Península un escenario máis propicio e seguro para baterse contra o Corso.
En España, onde máis de douscentos mil franceses veñen de ocupar o país, reina un absoluto caos, que provoca unha total desinformación. Mentres as tropas de Moore avanzan cara á fronteira de Salamanca con Portugal, divididas en catro columnas, o xeneral recibe diariamente informes contradictorios, que se xuntan a un maremágnum de ordes e contraordes chegadas desde Londres, onde se libra unha dura batalla política entre whigs e tories, liberais e conservadores, co pretexto de decidir qué facer para parar a Napoleón na Península Ibérica.
Moore é un home xuizoso e sensato, curtido na Guerra de Independencia de EEUU, en Irlanda, no Mediterráneo, en Suecia e nas Indias Occidentais. É, ademais, valorado polos seus homes pois, a diferenza de Napoleón, a quen nunca lle importou sacrificar aos seus efectivos por miles para acadar unha victoria, ten sona de coidar das súas tropas e ser xusto.
O relato da Reconquista de Vigo non permite narrar polo miúdo, pero resulta penoso coñecer como, semana tras semana, Moore recibe ordes e informes tan ambiguos como a carta na que se lle encargou a súa misión e que, datada en Downing Street, rezaba: «En canto ao plan de operacións para empregar do mellor xeito posible as túas tropas, unha vez que estean xuntas e listas para o servizo, haberá tempo para acordar isto cos comandantes dos exércitos españois». O problema é que, tras a entrada de Napoleón en persoa en España, os «exércitos españois» non son outra cousa que unidades illadas, mal equipadas e peor dirixidas. Pouco podía esperar o xeneral escocés dos «comandantes» que vagaban por Castela sen plan ningún, fuxindo das tropas francesas e sen indicio dunha autoridade que os dirixise.
Mentres os ingleses penetraban na Península, o capitán Wittingham escribiu das tropas españolas: «Para formar unha idea da súa composición, é necesario telo visto. É unha masa de miserables campesiños, sen roupa, sen organización e con poucos oficiais que merezan o nome. (...) Non estou esaxerando, é unha descrición verdadeira». Moore era así enviado cara a un formidable desastre.
Cando Moore entra en España, o 11 de novembro, vese incapaz de reunir a todo o seu exército, así como de contactar co Marqués de la Romana, que comanda as tropas españolas dispersas polo Norte. Recibe, iso si, constantes mensaxes de intelixencia, case todos erróneos, que mesmo a comezos de decembro lle animan a marchar sobre Madrid, asegurando que a capital se volveu rebelar contra os franceses e que a Xunta recuperou o poder e precisa o seu auxilio.
Entre marchas e contramarchas, o resultado é que a comezos de decembro, o exército británico atópase despregado nunha ampla zona entre Valladolid, Rueda e Tordesillas, barallando a posibilidade dun ataque combinado contra as tropas do mariscal Soult, que se atopan un pouco ao Sur.
Estas tropas están mal equipadas e teñen a desvantaxe de que os ingleses viaxan coas súas mulleres. Aínda que hoxe resulte raro, os oficiais e suboficiais británicos ían acompañados das súas esposas, que marchaban en caravanas na retagarda. Esta situación, que podería aceptarse no caso dunha guerra de posicións, estática, era por completo absurda nas condicións nas que se atopaba o exército de John Moore, que o único que fixo durante todo o mes de novembro foi andar e desandar o camiño, entre Salamanca, Valladolid e Zamora, dubidando sempre de marchar ou non sobre Madrid.
O 19 de decembro, a situación dará un xiro inesperado, , cando Napoleón en persoa, vendo a posibilidade de esmagar aos británicos, decide saír de Madrid xunto ás tropas do mariscal Ney, á caza do xeneral escocés, cruzando a neve do Guadarrama literalmente á fronte do seu exército.
Pero non adiantemos acontecementos. Agora mesmo, cando comeza o mes de decembro, a realidade é que os vinte mil homes de Moore aínda se interpoñen entre Galicia e Napoleón. Pero queda xa moi pouco para que comece una retirada dramática en dirección ao Noroeste que, ao cabo, traería a guerra a solo galego.
Mentres Moore dubida e perde o tempo por Castela, cando podería terse feito forte, por exemplo, en Galicia, consolidando unha cabeza de ponte para a chegada de novas subministracións inglesas, Vigo se prepara para a guerra inminente. A cidade inicia unha leva masiva de milicianos e requisa armas para formar unha forza que se defenda do que vai chegar. Ninguén dubida que os franceses aparecerán.
O que non saben aínda é que os vai traer tras de si o xeneral inglés que pensaban que sería o seu protector. Dentro de trinta días, entrará en Galicia con vinte mil homes, fuxindo a marchas forzadas, e seguido de dous exércitos franceses de 25.000 e 16.000 homes de Grande Armée.