Política. Se hai un tema que levanta aos vigueses en novembro de 1808 é a política. Cando próceres, industriais, clérigos e comerciantes reúnense na praza da Pedra, en concello aberto, non se fala doutra cousa. Pero hai quen entenda todo o que está ocorrendo? O mundo, decididamente, toleou.
A sociedade viguesa divídese entre partidarios e detractores de José I, de Fernando VII ou de Carlos IV. A Godoy xa non o defende ninguén. Quen teñen privilexios que perder, izan a bandeira do Antigo Réxime. E os que aspiran a un cambio son tachados de afrancesados. Todo discútese con virulencia, nun momento histórico no que a vella sociedade choca coas ideas das revolucións francesa e norteamericana. E, como é sabido, aos grandes portos de mar é onde antes chegan as novas ideas.
Aparte intereses e ideoloxía, a situación é de verdade confusa. Seica os franceses, agora inimigos, non eran os nosos aliados só un ano atrás? E como entender que os ingleses socórrannos, cando só tres anos antes afundiron a flota en Trafalgar? Non hai quen entenda este caos de novembro de 1808. Nin sequera os nosos irmáns portugueses, que agora son amigos, cando no mes de xaneiro tiveron que soportar unha invasión galega ata Viana do Castelo.
Para comprender tanta axitación, hai que facer un breve repaso histórico que iniciamos en 1795, cando Francia era inimiga de España. Ese ano asínase a Paz de Basilea, que dá o pomposo título de Príncipe da Paz a Godoy, o ambicioso ministro de Estado do rei Carlos IV, un monarca pusilánime e despreocupado dos asuntos do país.
Un ano logo de Basilea, Godoy, que é quen realmente goberna, decide aliarse cos franceses, asinando o Tratado de San Ildefonso, o 18 de agosto de 1796, que converte a España en inimiga de Inglaterra. O pacto resulta pouco beneficioso, pois os ingleses, a gran potencia naval europea, vencen no cabo San Vicente, ocupan a illa de Menorca e inician un bloqueo marítimo.
En 1801, Napoleón convence a Godoy de que debe atacar Portugal, aliado tradicional de Inglaterra. Así comeza a Guerra das Laranxas, na que participan tropas galegas e que se salda coa toma das prazas de Olivenza e Jurumelha.
Un novo tratado de paz, o de Amiens, trae un breve período sen hostilidades, pero en 1804 Napoleón, xa proclamado Emperador, volve á carga, con Godoy como aliado. A derrota en Trafalgar, en 1805, fará achas á flota franco-española e deixará claro quen manda no mar.
En 1807, os vigueses ven como moitos mozos da comarca son de novo chamados a filas, esta vez para integrarse directamente na Grande Armée. As unidades galegas son enviadas a loitar a Centroeuropa, entre os ríos Vístula e Rhin, baixo a bandeira francesa.
Pero os plans de Napoleón son máis ambiciosos. O 27 de outubro de 1807, asina o Tratado de Fontainebleau, que traza un plan para que Portugal desapareza e sexa repartido entre España e Francia: Godoy quedaría o Algarve e o Alentejo. A zona central será un protectorado español, e a rexión norte, do Porto ao Miño, entregaríase á infanta María Luisa, a condición de que ela ceda a Napoleón os territorios de Etruria, na Toscana italiana. O suposto pacto é, sinxelamente, unha treta de Bonaparte, en cuxas ambiciones non cabe ningunha repartición.
Godoy acepta que entren en España 25.000 soldados franceses e 3.000 xinetes, para axudar á invasión de Portugal. Mentres tanto, en Vigo, as unidades militares que gardan a praza son mobilizadas. En novembro de 1807, só un ano antes da data en que estamos, os vigueses, xunto a outros batallóns galegos, entran no país veciño e, nunha acción fulgurante e sorpresiva, ocupan Viana do Castelo e plántanse ás portas do Porto en só tres días.
Pero todo está a piques de cambiar. As crenzas, os bandos, os conceptos de amigo e de inimigo derrúbanse a comezos de 1808 cando se descobre que os 25.000 soldados franceses previstos en Fontainebleau son en realidade máis de 160.000.
Tarde comprende Godoy que Napoleón non vén invadir Portugal. E, mentres se desata o motín de Aranxuez, e o ministro de Estado vese obrigado a fuxir da capital, Murat entra en Madrid con 25.000 soldados e impón no trono a José I Bonaparte.
Equivócanse quen pensen que o pobo e os gobernantes levantáronse contra esta inxerencia. En realidade, a pesar de dous séculos de propaganda e de manipulación da historia, o certo é que o país dividiuse en dous bandos. E, en Vigo, ocorreu outro tanto, cunha polémica sen precedentes que alcanzou cotas terribles a finais de xuño, tras chegar as noticias da revolta de Madrid do 2 de maio e da batalla de Bailén.
Así que é normal que na Pedra -en realidade, entón A Laxe- non se fale senón de política. E que a confusión sexa enorme. Carlos IV está en Baiona, xunto ao futuro Fernando VII. José Bonaparte é o novo rei. E Napoleón en persoa decide porse á fronte das súas tropas e marchar sobre Madrid, ocupando definitivamente o país.
Os ventos de guerra sopran de novo con forza en Vigo e faise evidente que haberá que loitar. Pero o inimigo é novo. A flota mercante inglesa, á que se acosaba só un ano atrás, pasa a ser aliada. Os portugueses, aos que se acaba de invadir, convértense en fieis amigos. E os franceses son o novo inimigo, o que ademais coloca nunha situación difícil a todos os partidarios das novas ideas que xorden da Revolución, e que comezan a ser perseguidos como afrancesados.
En semanas sucesivas veremos como se organiza Vigo para a guerra inminente, como se mobilizan novas tropas, que medidas económicas e ata diplomáticas adóptanse e, sobre todo, como o que aínda é polémica convértese nunha loita encarnizada polo poder entre faccións que dará con varios rexedores no cárcere do Castro.