«O do banco de Loiba é un milagre»

ORTIGUEIRA

José Pardo

Lola acaba de cumplir 99 años y pasea a diario muy cerca del mejor asiento del mundo: «Antes aquí non había nada e agora temos ata un gaiteiro»

07 dic 2016 . Actualizado a las 16:32 h.

La costa de Loiba está salpicada de bancos, pero hay dos con nombre propio. El ya considerado oficialmente como el mejor banco del mundo, colocado por Rafael Prieto, mecánico y vecino de la parroquia hace unos nueve años, junto a Pena Furada, y el banco de Lola, que instaló el Concello de Ortigueira poco después a petición de esta mujer coqueta, alegre y locuaz. Dolores Fernández Martínez cumplió 99 años el 27 de noviembre. «Como cambiou o mundo¡ ¿Quen vía antes unha muller sentada nun banco pola tarde? Víala cun saco á cabeza, collendo herba para as vacas ou alindando».

Lola nació en Céltigos, se crio en Espasante con unos tíos que habían retornado de América -«eramos dez irmáns»- y acabó alquilando una vivienda en O Loureiro (Loiba), donde reside con su hijo y su nuera. Allí trabajaba en el telar heredado de una hermana. «Tecía e ía ás casas, a labrar na horta e cavar no monte para plantar trigo (...). O rico era o que tiña terra, chamábate para traballar e dábache nada, quizais un paxe de patacas... Habíaos tremendos. Tiñas que ir ao piñeiral, coller uns carabullos para a lareira e gardarte de que non te viran os donos», recuerda. Lola ha pisado palmo a palmo las sendas que bajan a los arenales de Loiba, que ahora transitan pescadores y suscitan la curiosidad de cuantos se sientan en el banco: «Ía á ribeira e traía a braña e a herba, e argazo e ourizos para aboar a terra». Entonces «había festas espesas e non perdía unha» y cantaba «no lindeiro ou no traballo, se non era moi duro». Hoy ya nadie canta: «Están as casiñas baleiras, é unha pena. Para xente, a do banco. Case desde a estrada de Picón, nin trinta, nin corenta, nin cen... ¿Quen dá contado os coches en días de festa?».

En invierno, las piernas se resienten y el paseo se acorta; y con el buen tiempo se alargan las caminatas hasta el mirador de Ribeira do Carro. «E algúns días ves ata paxaros voadores», comenta en alusión a los deportistas del Club Parapente Ferrol, que visten el cielo entre el banco de Loiba y la playa de O Carro con viento del norte. Con sus nietas, a las que crio, ha recorrido la zona. Atrás quedan, en otro siglo, la luz del candil, las coladas en el río y los viajes a pie a las ferias de Mera o Mañón, e incluso a Viveiro «para buscar unhas cereixas e unha becerra na baca do coche de pago».

Antes sobraba gente. «Hoxe somos tres ou catro amigas [...]. Onde está o banco non había nada e agora no verán está cheo, temos ata música cun gaiteiro. É como un milagre. Veñen por aquí e eu póñoos en camiño».