A palabra, que todos os correctores me dan por mala, non é miña, pero é moi acertada, e ata serve para desmentir eses anuncios ou campañas publicitarias que nos animan a vivir como galegos aínda que os supermercados teñan os nomes dos produtos en castelán, que nos animan a non renunciar do noso caldo, pero véndense máis bolsas de sopas prefabricadas ca monllos de grelos, que falan da marabillosa dieta galega, pero arredor da casa só se ven pizzerías cunha flota de motos que serven a domicilio, anuncios que pregoan ós catro ventos as marabillas da nosa mocidade, pero ata son de importación as maletas con que se ven obrigados a emigrar.
O atrasismo é, en palabras do profesor Fernández Prieto, a conciencia de estar atrasados e conformarse. Ou sexa, é unha palabra unida á definición de mansedume, e iso aínda é peor, porque, se ben a todos se nos subía o espírito Irmandiño con aquela imaxe a imitación de Mel Gibson subido a un cabalo e animando a todo un pobo a darse a valer, tamén aceptamos con triste pesar o pouco que podemos facer para reconducir o noso destino, e deixámonos levar de modas e modismos, aceptando a vil palabra con que se nos acusa sen razón e sen que nos arrepoñamos.
E contra esa conciencia de atrasismo, é contra a que o profesor Fernández Prieto quixo animarnos poñendo sobre a pantalla da sala de conferencias unha serie de gráficos que demostran que nunca foi Galicia unha terra de miserentos, senón máis ben de emprendedores que, por exemplo, no ano trinta do pasado século, tiñan unha media de unha máquina de malla por parroquia. Ou que a alta produción de millo e patacas a finais do XIX e principios do XX contribuíu dalgún xeito ó incremento da poboación, a ter a máis ampla superficie de terras traballadas e a que Galicia, contra toda opinión, tivese unha burguesía industrial que, aproveitando os recursos propios fixo famosas, entre outras, as conservas ou as vacas que se exportaban a outros países. Logo cambiaron as tornas, veu a guerra cernante e o minifundio pasou das terras ás mentes ata convencernos de que non éramos ninguén, obrigándonos a fuxir do medo e da miseria e as terras quedaron a monte. Certo que lacras como a emigración sempre estiveron no cerne do país, pero ata os anos trinta do pasado século, en opinión do citado profesor, esta tiña unha compoñente de excedente poboacional que non tiveron as vagas emigrantes posteriores.
O que si hai -e isto xa non era tema da conferencia- é un atrasismo crecente por falta de comunicación interxeracional, porque toda unha mocidade de espelidos odiseos resístese a tomar consello do sabio Teresias que cada quen ten na súa casa, da voz da experiencia, uns mozos que saben programar calquera aparello electrónico, pero non saben facer un cocido, uns mozos que teñen por máis saudable a dieta de pizzería ca da empanada, que viven convencidos de que os solares son para vender e o maná cae do ceo.
O atrasismo, á fin, tamén é verse abocado a que, ata para collerlle a basta a un pantalón hai que depender das vellas da casa, pero ninguén se esforza por aprender delas a facelo. Ese subir os chanzos da vida a todo correr e sen mirar para os que quedan atrás tamén se chama atrasismo. Un atrasismo crecente que se envolve na negación do noso pasado, en avergonzarse da tradición e do propio e en minusvalorar a sabedoría dos maiores, e xa sabedes o refrán, quen dos seus se desbota...