Risco de crise de microchips: o ADN da tecnoloxía escasea

A economía dun país é moito máis que o diñeiro. Son os empregos (directos e indirectos), os impostos e ata os materiais e recursos necesarios para que todo funcione. Respecto a este último punto, a economía galega, a española e a europea miran a Asia con especial atención. Desde alí deben mandar os microchips que escasean no resto do mundo.

Que está a pasar?

A fabricación de tecnoloxía, como é a de vehículos en Europa e España, enfróntase a unha nova crise de microchips, un compoñente básico dos coches. Todo comezou o 30 de setembro, cando o Goberno dos Países Baixos interveu na empresa Nexperia, que está en chan europeo pero é propiedade de chineses. As autoridades neerlandesas tomaron o control da compañía porque dicían que había unha mala xestión e un risco de transferencia de coñecementos a China. A medida tivo consecuencias que preocupan moito: o Goberno chinés decidiu restrinxir a exportación dos chips xa acabados. Resulta que nos Países Baixos se fabrican as láminas (obleas) das que saen, e na China se cortan e se prepara o produto final.

Que son os microchips?

Son diminutos circuítos electrónicos fabricados principalmente con silicio, e considéranse o corazón de case todo o que funciona no mundo moderno: desde os teléfonos móbiles ata os motores de todo tipo ou os sistemas de aparcamento automatizado. En palabras do Consello da Unión Europea, son «o ADN da tecnoloxía moderna». Estes compoñentes permiten capturar, procesar e almacenar información.

Só están nos coches?

Non só. Tamén se empregan nos teléfonos móbiles e nos satélites, nos trens e nos hospitais. O caso da automoción é máis importante porque cos sistemas que fan que a condución sexa máis sinxela e segura multiplicouse o seu uso: un coche moderno necesita dez veces máis chips que hai dúas décadas.

Cal é o problema?

O problema é que Europa, España e Galicia dependen en gran medida da produción asiática. Preto do 80 % dos microchips do mundo fabrícanse en Taiwan, Corea do Sur e a China. Imaxinade que, na vosa clase necesitades cen lapis, pero só tedes vinte. O ritmo ao que poderiades traballar sería moi lento se, de súpeto, alguén decidise non darvos oitenta máis. Isto é o que pode suceder cos microchips.

Como afecta a Galicia?

De seguro que hai moitas empresas preocupadas, pero por volume de produción destaca a fábrica de Stellantis en Vigo, que é unha das maiores de Europa é un piar económico. Se o fluxo de microchips se interrompe, a produción pódese paralizar aos poucos días, cun impacto inmediato no emprego, nos talleres ou no transporte. Segundo o sector, sen chips non hai coches.

Ten solución?

Desde unha crise parecida, que foi entre o 2020 e o 2023, a Comisión Europea aprobou fondos para impulsar a nosa produción. E recentemente mantivo reunións con Nexperia.

A crise do 2020, tres anos nos que se paralizou case todo no mundo

Unha crise similar ameazou Europa no pasado. Estalou no 2020, coa pandemia do covid. As fábricas pecharon e moitas empresas reduciron ou cancelaron os pedidos de chips. O problema foi que millóns de persoas empezaron a teletraballar, polo que a venda de portátiles, tabletas e consolas medrou moitísimo. Os fabricantes de chips redirixiron a súa produción cara á electrónica, deixando de lado o sector do automóbil. Cando a industria automobilística tentou reactivar a produción, decatouse de que non había suficientes chips. A crise non terminou rápido. Ao longo do 2022 e o 2023 persistiron os problemas, porque fabricalos non é doado e require tempo e inversións. Ademais, había unha demanda mundial que tensou, aínda máis, o mercado.

O que está a facer Europa para solucionar a situación: leis e inversións

A escaseza de microchips en Europa converteuse nun problema periódico. Pero que está a facer Europa para solucionalo? A idea principal é non depender tanto doutros países e ter máis fábricas propias. A crise que se iniciou no 2020 amosou a debilidade da nosa industria, polo que a Unión Europea decidiu actuar con plans e diñeiro. No 2023 aprobou a chamada Lei Europea de Chips, que ten varios obxectivos: construír máis fábricas en Europa, atraer empresas que xa fan chips noutros países e asegurar que os europeos teñan acceso a eles.

Europa quere producir polo menos o 20 % dos chips do mundo para o 2030, pero cal é o problema? Que construír unha fábrica de microchips non é como montar unha tenda: pode tardar varios anos en estar lista e funcionar á máxima capacidade.

Mundo globalizado: repercusións sen fronteiras

Vivir nun mundo globalizado significa que a economía, a tecnoloxía e a sociedade están interconectadas a nivel mundial: un problema na produción tecnolóxica en Taiwan ou na China pode afectar a unha empresa de Lugo. Este tipo de interdependencia reflicte que os mercados e a produción funcionan hoxe como unha grande engrenaxe global, onde cada peza inflúe nas demais, e as decisións locais poden ter efectos internacionais. O certo é que a globalización ten moitas vantaxes. Non o podemos negar. Permite aos países especializarse no que fan mellor, aumentando a eficiencia e a calidade dos produtos; facilita o acceso a bens e tecnoloxías que doutra maneira non se poderían producir localmente, o que impulsa a innovación e a competitividade; e tamén fomenta a creación de emprego, o investimento estranxeiro e o crecemento económico, ao abrir mercados a empresas e consumidores de todo o mundo. Ademais, e deixando a un lado o plano económico, conecta persoas e culturas, e promove intercambios de coñecemento que antes eran difíciles de imaxinar.

Con todo, tamén ten certos riscos. O máis evidente na actualidade: as dependencias entre países fan que as crises económicas, políticas ou naturais nun lugar poidan percibirse rapidamente noutros. Por exemplo, a interrupcións do subministro de materias primas, do transporte ou da produción poden paralizar industrias enteiras en países afastados.

Como foi a globalización

Os factores que impulsaron a globalización son claros: os avances en transporte e loxística permitiron mover mercadorías a gran velocidade, a dixitalización e as comunicacións conectan a empresas e consumidores en tempo real, e a apertura de mercados financeiros e acordos comerciais facilitaron o intercambio de bens e servizos. A integración económica entre países creou cadeas de subministración complexas, onde cada compoñente depende de múltiples nacións para funcionar. Así, vivir nun mundo globalizado ofrece oportunidades únicas, pero esixe preparación fronte a riscos externos.

«Made in everywhere»: produtos máis baratos, pero dependentes

Hoxe en día, case nada que compremos se fabrica nun só lugar. A camiseta que levas posta, o móbil que usas ou o coche que ves pola rúa adoitan ser produtos made in everywhere (feitos en todas partes): pezas procedentes de distintos países que se ensamblaron noutro. Este modelo de produción busca aproveitar o mellor de cada rexión: materiais baratos, tecnoloxía avanzada ou man de obra especializada. Por exemplo, os compoñentes dun coche poden vir de Asia ou América e a súa ensamblaxe final faise en España ou Alemaña. Cada peza segue a súa propia viaxe ata converterse nun produto terminado.

Con todo, isto ten un prezo: cada atraso custa diñeiro. Se un provedor tarda en entregar un compoñente, detense toda a liña de produción, os traballadores non poden avanzar e os produtos non chegan a tempo aos clientes. Isto pode supoñer millóns de euros de perdas diarias para empresas grandes, especialmente en sectores como a automoción ou a electrónica. Por iso as compañías invisten en loxística avanzada, sistemas de seguimento e planificación de continxencias, e buscan provedores en diferentes rexións para reducir riscos.

Iso si, se todo funciona ben, este sistema globalizado fai que o consumidor aforre diñeiro. Por exemplo, se mercamos roupa cen por cen feita en España será máis cara que a que se fabrica en Taiwan.

Entender: Importa máis fabricar ou ter un mercado?

• Durante anos, gran parte do que consumimos fabricouse en países onde producir costaba menos. España foi un deses países nos anos setenta, antes do «boom» de Asia. Pero agora potencias como os Estados Unidos queren recuperar a súa capacidade de fabricar. Donald Trump, o seu presidente, insiste en volver a fabricar coches, roupa ou chips. O seu obxectivo é claro: crear emprego nacional e non depender doutros, especialmente de China.
• A cuestión é que fabricar en casa ten un prezo. En Europa os soldos son máis altos, as leis laborais e ambientais son máis estritas e a enerxía custa máis. Por iso é probable que, se decidísemos fabricar aquí o que agora importamos doutros lugares, teriamos que pagar máis por todo: polo móbil, pola camiseta, polas zapatillas. ..
• Entón, que vale máis: ter as fábricas ou ser os consumidores? Estariamos dispostos a pagar máis por algo fabricado en Europa? Pensádeo ben.

Profundar: O impacto ambiental, o prezo de ter máis autonomía na produción de microchips

• Durante a pandemia, non dependemos de Asia só na fabricación de chips, senón tamén na de máscaras. Isto é algo moi perigoso, porque daquela a vida estaba en risco. Cando faltaban máscaras ou microchips, Europa perdía parte da súa capacidade para producir o que necesitaba. Esa dependencia fíxonos vulnerables, e desde entón repítese unha idea: necesitamos ser máis autosuficientes. Pero logralo non é tan fácil como parece.
• Agora ben, para fabricar microchips, coches eléctricos ou turbinas eólicas, por exemplo, fan falta o que se chama terras raras, minerais pouco comúns e escasos que se usan en case toda a tecnoloxía moderna. O problema é que a maior parte se extraen e procesan na China. En Europa, e especialmente en lugares como Galicia, abriuse un debate: queremos minas no noso territorio para non depender doutros? Moitos din que non, polo impacto ambiental e social que poderían ter. Pero, se non as abrimos, podemos asumir o risco de que un día non teñamos suficientes móbiles, computadores ou coches eléctricos?
• A pregunta é incómoda: podemos esixir independencia sen asumir as consecuencias? Porque quizais a verdadeira decisión que temos que tomar non é só económica, senón ética: estamos dispostos a pagar máis, e aceptar máis impacto na nosa contorna, para gañar autonomía? Ou, ao contrario, estamos dispostos a consumir menos, a non ter máis que un par de pantalóns e arranxar o móbil e non comprar un novo?