O director de cine ultima o remate da película «10 de marzo» tras retratar o Vigo da convulsión laboral de 1972
27 mar 2022 . Actualizado a las 00:33 h.Roi Cagiao (Vigo, 1978) é dos que ao falar do territorio da súa nenez aínda pode dicir que «todo aquilo era campo». No seu caso, o entorno do estadio de Balaídos era un mapa de infinitas leiras, aínda que para el e miles de fillos da inmigración chegada a Vigo seguindo o ruído das sirenas, o referente na zona era por riba de todo a factoría de Citröen. «Era como un poboado mineiro que medra conforme vai vindo xente de fóra», recrea na súa memoria moldeada pola súa condición de director de cine, militancia comunista e de mestre que mastiga a vida para facela dixerible aos que o escoitan.
Pontesa, Barreras e fábrica automobilística sucedéronse na vida laboral do seu pai, cuxa participación política e sindical deixaron en Roi unha pegada da que se daría conta non hai tanto. Despois incluso de estrear Vigo 1972, o documental que fixo hai cinco anos no que as dramatizacións, tinguidas para a pantalla de branco e negro, recrearon a loita e os medos dos protagonistas do paro industrial que fixo ferver a comarca viguesa no arranque dos anos setenta, cando o poder vestíase con uniforme gris e as reivindicacións corrían diante dentro de monos azuis e pantalóns de campá.
«O meu pai levábame ás reunións do sindicato e dos partidos nos que estivo, e quedaba alí aparcado mentres eles cambiaban o mundo arredor dunha mesa», debuxa Cagiao, que ten nesa outra arte, a de pintar, unha das vías de enriquecemento persoal que o acaban por facer un artista poliédrico. «Recordo andar de mozo con adhesivos de Lenin ou contra a OTAN, pero a inquedanza política crecería despois», recoñece. Antes estivo o encarrilamento extraescolar con deporte e música, disciplina que acabaría marcándolle a vida intensamente. De feito, é mestre de música no CEIP Castelao do barrio vigués de Navia, materia na que se especializou en Maxisterio despois de darlle ao arco do violín durante oito anos no conservatorio, o que o levaría a Orquestra Clásica de Vigo. «A formación musical clásica é o oposto ao mundo audiovisual. Na música todo está estipulado e é moi difícil destacar durante os anos de aprendizaxe. O cine é libre, cada director traballa de xeito persoal e diferente aos demais. Uns improvisan, outros apúntanse ao guión de ferro e non se saen un milímetro del». Roi é dos directores que lle gusta debuxar todos os planos da súas películas antes de gritar ¡acción!
Pasou pola Escola Galega de Cine un ano, aprendeu do fotógrafo arxentino Toni Vacas outros tres, pero como a paixón non sempre dá para vivir, primeiro asegurou aprobando as oposicións a mestre aos 23 anos e completando os estudos coa titulación de Psicopedagoxía.
Toda a formación e vivencias acaban por agromar na súa primeira película, o documental O meu nome é Luís Ferreiro, no que Cagiao, xunto con Fernando Llor, deixa gravada para a posteridade a vida dun dos militantes comunistas de Vigo máis recoñecidos. «Un documental é o rescate do esquecemento», proclama o director que se ten dedicado a iso nas súas tres primeiras obras, a trazar a vida dun compromiso social, a narrar a solidariedade obreira nunha cidade que parou para impedir cinco despedimentos en Citröen, e que agora conta con estrear en outubro, a historia doutra loita, a que deu Ferrol tamén en 1972, cando unha protesta sindical nos estaleiros de Bazán foi reprimida a tiros pola policía, causando a morte a Amador Rey e Daniel Niebla, que desde entón poñen nome á clase obreira en Galicia.
Dar vida ao antifranquismo aproveitando a testemuña de protagonistas en primeira persoa era un caudal que confesa era difícil de deixar pasar. «Xente que non coñeces cóntache cousas que nin saben os seus fillos ou a súa parella. Xente valente que lle gusta aparecer, que ten un discurso moi ben definido, que sabe falar, porque é o que fixo sempre para defender aos compañeiros», apunta deixando ver que é o que lle apaixona cando está detrás da cámara.
Pese ao que lle aportan esas vidas con historias míticas fronte á ditadura, na súa cabeza agocha un cambio de terzo para despois de filmar e montar o traballo que ten entre mans, do que avanza que conta con máis material da época, e inédito ademais, do que puido atopar para a súa cinta de Vigo. De momento non avanza nada, pois as ideas artísticas non teñen pai e son rápidas de copiar.
«Non vivo disto, pero dáme a vida», di. Demostra a baixa rendibilidade económica con cifras: de cada seis euros que custaba a entrada do cine, a produtora levaba 1,50. Unha sala chea, 80 euros de beneficio. Na cidade olívica Vigo 1972 estivo sete semanas seguidas en cartel e vendeu máis de mil entradas. «A xente aplaudía ao rematar», di con orgullo de director. Asociacións e concellos seguen a darlle vida á cinta, que tamén forma parte do catálogo da plataforma Filmin, á espera de que chegue o novo título dun home para o que todo no mundo é campo a descubrir.
EN DETALLE
Primeiro traballo
- Primeiro traballo
- Son mestre de toda a vida, pois aprobei as oposicións cando tiña 23 anos. O colexio Santa Tegra, de Bichita, en Teis, foi o meu primeiro destino.
- Causa á que se entregaría
- Teño pegado moito cartel., A miña militancia non é de fai cinco minutos, pero paréceme un pouco grandilocuente dar unha resposta a iso.