Obituario Juan Soriano, 1920-2006
11 feb 2006 . Actualizado a las 06:00 h.Esta tarde recibín un correo de Marek Keller. México e a república das artes están de loito. Acaba de morrer Juan Soriano, o artista plástico máis importante da Nova Escola Mexicana e do «derradeiro país máxico». Pintor, escultor, escenógrafo, auténtico e sen pexas na creación e na vida, o enfant terrible Juan Soriano foi para Octavio Paz «pájaro, potro huérfano, extraviado [...] niño vestido de hombre. O pájaro disfrazado de humano. O potro que fuera pájaro y niño y viejo al mismo tiempo». Chegara na adolescencia á cidade dos pazos desde a antiga Nueva Galicia do seu berce, que foi tamén o de María Izquierdo, Juan Rulfo e tantos outros. Cando se asentou na Cidade de México, o Premio Velázquez xa lera o Quijote , a Unamuno ou ao Lorca de Bodas de sangre, que lle inspirou en 1943 o cadro La novia vendida . O 1 de xullo do 2000, o da derrota do PRI e da «transición» mexicana, visitei no Museo Rufino Tamayo a extraordinaria retrospectiva adicada a Soriano co gallo do seu 80 aniversario. Dous días máis tarde Juan Soriano e Marek Keller recibíanme na súa acolledora casa da rúa Ámsterdam. Acompañados dun bo tequila repousado, platicoume cadenciosamente a súa relación cos pintores españois do exilio, con Ramón Gaya, co noso Arturo Souto, mestre de centos de mexicanos, e sobre todo con José Moreno Villa, ao que respectaba como pintor e como crítico de arte. Juan Soriano asinoume un catálogo, debuxoume un gato coa súa pluma e regaloume unha «amistad nueva y afectuosa» naquela dedicatoria. Aquel rumbo era a Condesa, un lugar con árbores, camellóns e xardíns, próximo a unha zona de restaurantes e de copas moi coñecida na cidade. Voltei por aquel fogar-estudio atractivo como un imán, por aquela casa ateigada de bondade e de beleza tres ou catro veces máis, a penúltima en outubro do ano 2004, e a última, o pasado verán. Gustábanme moito certos cadros antigos, de nenos e animais, e unha bailarina dos setenta, asinada en París, onde viviron largas tempadas. Tamén pezas máis recentes, como o Pato e sobre todo unha Lúa en bronce, versión pequena da escultura monumental que preside o Auditorio Nacional. Juan Soriano empezou na escultura moldeando migas de pan coma o que mercan os romeiros, coloreada, en San Andrés de Teixido. Fíxenlle unha entrevista breve e faloume con paixón de Octavio Paz, que o apoiara desde moi novo, e de María Zambrano á que tratou moito na época de Roma e pola que sentía unha admiración fóra do común. Unha María Zambrano que dicía nun ensaio que a pintura de Soriano «quiere estarse amaneciendo». Lembrou con nostalxia unha viaxe a Santiago de Compostela, os mariscos e a animación da rúa do Franco na hora das tazas, antes do xantar, e a maxestuosidade e harmonía da praza do Obradoiro. Foi o último que lle escoitei dicir engaiolado e sorrinte, antes do apretón de mans o do derradeiro adeus.