«A demanda de leite a nivel internacional sobe, e a produción non sobe ao mesmo ritmo»
GANADERÍA
Juanjo Fraga regenta la explotación de vacuno de leche más grande de A Mariña tras sumar a la matriz, Casa Barbeiro de Alfoz, la compra de Narxosé Cooperativa, de Arante (Ribadeo)
19 may 2019 . Actualizado a las 01:18 h.El ingeniero agrícola Juanjo Fraga Paz es el gerente administrador de Casa Barbeiro, una explotación ganadera de referencia en Lagoa-Alfoz, gestionada inicialmente por su madre, Josefina Paz Paz, y a la que se sumaron en el 2009 Juanjo y su hermana Rosana tras concluir sus estudios. Se iniciaron con unos 55 o 60 animales, entre productoras y ejemplares de recría, y fueron incrementando la cabaña: en el 2018, rondaban las 300 reses. Ese no fue su último objetivo. Juanjo Fraga apostó por seguir creciendo y presentó una oferta de compra por Narxosé Cooperativa, de Vilamariz-Arante (Ribadeo), una ganadería ubicada también en A Mariña, pero en un concello diferente. La operación fructificó en octubre del 2018 y actualmente, entre ambas explotaciones, superan las 500 cabezas, además de otras 140 novillas integradas en otras instalaciones, explica Fraga, que asegura que la adquisición de Narxosé les permitió sumar en torno a 235 madres, ejemplares de recría (hasta los cinco meses) y más de 40 hectáreas de superficie. Si Casa Barbeiro ya era la explotación de referencia en el Val, tras la compra de Narxosé, Fraga se ha convertido en el gerente administrador de la mayor ganadería de vacuno de leche de A Mariña, superando las 650 cabezas y con ocho puestos de trabajo directos, a los que hay sumar los empleos por los servicios externalizados.
Aunque por ahora ambas explotaciones son independientes, la idea es fusionarlas y que la firma resultante lleve el nombre de la matriz, Casa Barbeiro, una explotación que sufrió varias ampliaciones: en 2009 se crearon otras 110 plazas; dos años después ampliaron las instalaciones y la nave de recría, y en 2013 se modernizó la sala de ordeño. «Agora mesmo en Alfoz hai arredor de 250 reses e en Narxosé, máis de 260», explica Fraga, firme defensor de que las ganaderías ganen en dimensión por supervivencia y por competitividad: «Creo que cada vez van quedar menos e cunha dimensión grande, porque hai pouca iniciativa empresarial neste sector e tamén porque isto nos permite ter as explotacións próximas ás zonas de produción. Necesitas menos transporte e deslocalizar a man de obra é complexo. Ao mellor, co tempo, hai que pensar nunha única instalación, pero a día de hoxe, e incluso a nivel administrativo, imos tirar por que se manteñan. Na Mariña quedarán quince ou vinte explotacións dentro de dez ou quince anos».
«É moi importante controlar os custos, non só reducilos. Non estar a expensas do mercado»
Cuando se le pregunta por qué decidieron dar el paso y comprar una explotación localizada en otro ayuntamiento, que ni siquiera es limítrofe, Fraga hace esta reflexión: «Alí [en Alfoz] non había explotacións en venda nin superficie. Narxosé Cooperativa pareceunos que era unha boa opción, unha explotación das mellores da provincia, funcionando ben… A demanda de leite é grande e cada vez vai ser máis grande. Vai haber sempre opción de seguir producindo en cantidade». Para este ganadero hablar de forrajes es plantear el debate de la autosuficiencia: «É moi importante controlar os custos, non só reducilos. Non estar a expensas do mercado. Entre as dúas temos 140 hectáreas de superficie. Permítenos ser autosuficientes en millo e herba, e só habería que comprar concentrados», explica Fraga, socio de la cooperativa Os Irmandiños. Entre ambas explotaciones, certificadas, producen en torno a 12.000 litros diarios de leche, una producción que entregan a Leite Río, Nestlé y Lácteas Monteverde: «O obxectivo para este ano eran acadar os catro millóns de litros, pero esperamos superalos. Na de Ribadeo, a media de produción é máis alta porque estamos con tres muxiduras: arredor de 42/43 litros por vaca e día. En Alfoz, 36/37 litros por vaca e día, pero con dúas muxiduras e ración menos agresiva». Y, ¿qué opina del precio de la leche?: «Sempre queremos un prezo mellor, pero está condicionado. O prezo actual do leite permite producir e aguantar, eu creo, e penso que a propia dinámica do mercado vai levar a subilo. A demanda de leite a nivel europeo, a nivel internacional, está subindo e non está subindo a produción ao ritmo que sube a demanda. Prezos disparados como houbo nalgún momento son malos para o sector porque crean un desequilibro. Moita xente ponse a producir de forma disparatada, fai investimentos desacertados e estes poden levar a xerar unha crise máis grande que o propio beneficio económico. Actualmente eu creo que as oscilacións de prezos non van ser grandes. A caída que houbo atrás foi a consecuencia da liberación das cotas, e unha subida tamén pasada estivo vinculada ao medo pola falta de leite. A estabilidade é o que máis interesa para que o sector sexa rendible e funcione con normalidade».
«Galicia, a nivel xeral, podemos considerala hoxe unha das rexións líder de leite mundial, tanto por capacidade de produción como pola calidade do que produce. Por xenética, polo tipo de animais e instalacións que hai, pola profesionalidade dos gandeiros, polo contorno, polos laboratorios de calidade, as cooperativas… Agora empezan a vir doutros países a ver o que facemos aquí. De Portugal estannos visitando moito e tamén de países asiáticos, que tamén miran a industria», analiza Juanjo Fraga, quien cree que ojalá no hicieran falta ayudas para el sector. Con respecto a las medidas impulsadas por las Administraciones en los últimos años, lamenta la falta de decisiones más firmes y efectivas para ordenar el suelo. En este sentido, señala la plantación forestal en espacios de alta producción agraria. Tampoco comparte del todo los criterios de concesión de ayudas para impulsar el sector: «Están moi orientadas á incorporación de mozos e á agrupación ou fusións, cando o importante é que haxa explotacións, que queden empresas, dá igual que sexan dunha, de dúas ou de cinco persoas. Eu non podo competir con esas incorporacións, pero ao mellor coa miña ampliación de explotación xero tres ou catro postos de traballo».
"Galicia, a nivel xeral, podemos considerala hoxe unha das rexións líder de leite mundial, tanto por capacidade de produción como pola calidade do que produce"
Le gusta conocer el sector dentro y fuera. Viaja a otros países y quiere estar informado y al día de cualquier novedad: «Agora estase vendo coa xenómica que a maioría dos animais teñen boa xenética porque xa traballas con boas casas de seme. A xenética hai que mantela, pero a herdabilidade inflúe principalmente nos factores principais (leite, proteína, graxa...); no resto inflúe moito máis o contorno, o manexo... hai factores nos que estes poden afectar máis do 95 %». Asegura que «na universidade aprendes a aprender», pero es en el día a día donde el ganadero se curte. Y esta experiencia le obliga también a ponerse al día en asuntos como la apuesta por medidas de ahorro energético: «Na explotación de Alfoz no 2013 púxose un intercambiador de calor para aproveitar o calor que xeran os equipos de frío para producir auga quente. Quentamos máis de 1.000 litros diarios de auga. Tamén se instalou un intercambiador que circula o leite por dentro e por fóra a auga fría, o que baixa a temperatura do leite, que entra no tanque con menos graos, logrando menos consumo eléctrico para arrefrialo. E tamén metemos variadores de frecuencia e baterías de condensadores. En Ribadeo hai placas solares para producir auga quente, baterías de condensadores e variadores de frecuencia nos motores. Agora estamos estudando a posibilidade de colocar acumuladores con intercambiador para aproveitar o calor que xeran os tanques de frío».
Pero Juanjo sigue pensando en crecer y ya dispone de licencia para ejecutar a partir del verano una ampliación de las instalaciones de Alfoz: «Farase unha ampliación de silos: 3.200 metros cúbicos; a ampliación das fosas de xurro en máis de 3.000 metros cúbicos; cubriranse as fosas e ampliaranse as instalacións con 160 prazas máis de vacas nai». El ganadero no esquiva la pregunta: ¿No da vértigo afrontar todas estas inversiones?: «Dá vertixe o investimento, pero hai que pensar que é unha empresa coma outra. Tes moito capital nela. Eu fun medrando con ela e pode xurdir calquera atranco, pero levo a empresa con facilidade. Coa ampliación de Alfoz pasariamos a 800 animais ou máis», reconoce este ganadero que confiesa que le gusta lo que hace y que reconoce que «a enxeñeria agrícola deume, entre outros, coñecementos básicos de xestión... Despois, teste que ir reciclando e adaptando».