José González, conselleiro de Medio Rural: «Nunca se vai expropiar a terra á xente»

A José González gústalle percorrer Galicia. É o seu. Ir de aquí para alá para comprobar que o campo galego é coma un lenzo impresionista no que se debuxa unha paisaxe composta por miles de pinceladas heteroxéneas. Porque non é igual no interior de Ourense que en comarcas gandeiras como O Xallas ou a Terra Chá, nin na alta montaña lucense. Tampouco os lumes se ceban igual onde a terra está traballada que nas que levan anos sen cheirar un arado ou sen escoitar o ruxido das motoserras desbrozando a maleza. Pero nesa Galicia rural hai un problema común: o abandono dunha terra con grande potencialidade nos sectores gandeiro, agrario e forestal. Esta semana, o grupo popular rexistrou no Parlamento galego o proxecto de lei de Recuperación de Terra Agraria de Galicia, un documento ambicioso no que se debuxan diferentes fórmulas (aldeas modelo, polígonos agroforestais, agrupacións de xestión conxunta...) para frear o avance dese abandono e dar uso ás terras agora desaproveitadas.

—A Xunta vai ter potestade para investigar de quen é a terra da que non aparece dono. Cre que isto vai facer que aparezan moitos propietarios que están fóra?

—Si, sen dúbida. Pero nós non pretendemos quedarnos coa terra de ninguén, o que pretendemos é que se regularice a situación que hai no rural galego de grande inexactitude no catastro, onde hai moitas fincas de propietarios falecidos ou herdanzas sen partir. O que pretendemos é regularizar iso, que a terra teña dono e que ese dono, na medida do posible, obteña unha rendibilidade pola terra. O que fixemos coa investigación non é nada novo. A competencia de investigar xa a ten agora o Goberno central, pero este non ten as competencias de mobilizar a terra agraria que ten a Xunta. O que non ten moito senso é que teñamos competencia para recuperar terra abandonada a través de polígonos agroforestais ou agrupacións de xestión conxunta e, pola contra, non teñamos facultade para investigar a propiedade dentro desas figuras de mobilización. Polo tanto, despois do dictame da comisión de dereito civil, recollemos na lei esa facultade e regulámolo de xeito máis garantista que a lexislación estatal dándolle ao propietario eses cinco anos durante os que a Axencia Galega de Desenvolvemento Rural (Agader) ten prohibida a venda. Pódeas alugar. Polo tanto estamos seguros de que cando nunha parte do territorio abandonado empecemos a facer un polígono vai haber chamadas a Venezuela, Arxentina, Chile, Alemaña.... de xente que lle di aos que están alá que están recuperando as terras e que é o momento de poder acreditar a titularidade.

—Van investigar de quen é a terra só onde vaian poñer en marcha as fórmulas que recolle a lei, ou en toda Galicia?

—Vamos usar a capacidade de investigación alí onde esteamos requirindo fincas para facer esa mobilización e esa recuperación. Non vamos estar investigando todo o territorio galego. Tampouco o facía agora o Estado. Farémolo cando vaiamos facer un polígono agrogandeiro, unha agrupación de xestión conxunta, unha aldea modelo... Antes de facer o proceso de investigación imos chamar a xente, comprobamos de quen é, facemos un traballo previo. Vamos ao procedemento de investigación logo de rematar ese traballo previo cos seus correspondentes anuncios e prazos para facer alegacións e aportar documentos. Despois, hai un procedemento que durará o que dure, e cando non aparece o propietario, declaramos que é da Axencia Galega de Desenvolvemento Rural e durante cinco anos deixamos as portas abertas para que a xente poida acreditar a titularidade da finca, sen necesidade de ir aos tribunais. Tampouco a podemos vender nese prazo. Se a tiveramos arrendada, devolveríanselle os cartos dese arrendamento ao dono.

—Pódese reclamar a propiedade a partir deses cinco anos?

—A partir dos cinco anos hai que exercer no seu caso as accións previstas no Código Civil, pero é o que agora habería que facer dende o minuto un cando o predio se declara de titularidade descoñecida por parte do Estado. Nós damos ese prazo de cinco anos.

—Non é a primeira vez que di vostede que os instrumentos que usa a lei son voluntarios, pero o temor da xente a que lle anden no seu está aí. Non vai haber expropiacións?

—Non hai expropiacións en ningunha parte da lei. Nunca se lle vai expropiar a terra á xente. O primeiro que temos que ter claro é que todos os procedementos son voluntarios. Non traballamos en ningún lugar no que non haxa unha maioría mínima dun 70 % e cando digo mínima é que buscaremos maiorías máis altas. Ese porcentaxe é o mesmo que se precisa nunha concentración parcelaria. O que dicimos é que haxa unha maioría cualificada para poder utilizar calquera instrumento que habilita a lei, pero é que ademais non imos ir onde haxa oposición. Ou hai unha vontade moi maioritaria máis alá do 70 %, ou non imos utilizar esas figuras.

—É a porcentaxe que usan nas aldeas modelo?

—Nas aldeas, se non chegamos a un porcentaxe moi alto de acordo, non nos metemos. O mesmo facemos co resto de instrumentos que poden funcionar en lugares onde non hai abandono, non hai dúbida ao respecto, pero onde maioritariamente pretenden funcionar é nos lugares onde o hai e aí, neses lugares, non hai moitas opcións para elixir no que se pode utilizar a terra. Nos polígonos ninguén vai vender ou arrendar terra sen saber previamente o prezo mínimo que lle imos dar.

«Por primeira vez temos permutas de especial interese agrario»

—Non atopar terra a carón das explotacións ou en zonas accesibles é un problema común nas zonas agrogandeiras. A lei recolle tamén a figura das permutas. Que incentivos haberá para promovelas?

—O primeiro é ter claro que é voluntario. Temos que intentar convencer ao que ten a terra ao lado do gandeiro da permuta, que faga o cambio. Na lei definimos por primeira vez a permuta de especial interese agrario. Entón, ao declarala dese xeito, temos diferentes medidas de fomento da permuta. Poderiamos prestar asesoramento e mediación técnica entre os que queren facer o cambio, poderiamos facer traballos de limpeza, melloras nas fincas obxecto de permuta, ata poderíamos axudar a facer unha nova plantación. Pero o que é máis importante é que podemos complementar a superficie.

—Como?

—De xeito que o que tiña unha finca de 1.000 metros cadrados enclavada no lugar de interese poderíaselle cambiar por outra de 1.200 e tratariamos de completar ese 20 % con parcelas do banco de terras.

«Sería inasumible limpar todo o territorio galego tódolos anos polo custe que ten»

A Lei de Recuperación da Terra Agraria recolle varias das recomendacións da comisión de investigación de incendios do 2017.

—A prevención vai primar nos plans de incendios?

—Levamos traballando na prevención con moita intensidade xa dende o 2017. No 2018, subscribimos o convenio coa Federación Galega de Municipios e Provincias para a limpeza das franxas, que crea o servizo público de limpeza das franxas a través de Seaga. Creamos tamén as parroquias priorizadas nas que facemos esa limpeza previo acordo cos titulares por 350 euros hectárea. O ano pasado empezamos cun plan de prevención específico coa posta en servizo de tractores e maquinaria pesada para facer toda esa prevención cara final do inverno e primeiros da primavera. Pero máis alá do desbroce, dos traballos anuais e dado que a maleza crece moito, sería inasumible limpar todo o territorio galego tódolos anos polo custe que ten, non só económico, senón tamén medioambiental. A nosa aposta é que a protección contra incendios veña pola vía da recuperación da terra.

—Cal sería o estado ideal para loitar contra o lume mobilizando terras?

—A situación ideal é a Galicia das comarcas gandeiras onde os pastizais, os maizais, a actividade que fan os gandeiros xera esa descontinuidade que evitan incendios. Pode habelos, pero nunca son moi grandes porque non hai continuidade na maleza que axude ao lume. Nós copiamos ás comarcas nas que hai terra traballada e o que pretendemos é xerar descontinuidades que se poden xerar no territorio tanto as agrupacións de xestión conxunta como os polígonos agroforestais ou as aldeas modelo.

—E despois están os polígonos cortalumes?

—Esa é outra das figuras que veñen na norma, pero neste caso non se van colocar tendo en conta a rendabilidade da terra, vanse colocar nunha zona onde recurrentemente hai grandes lumes e onde os técnicos nos están dicindo que cada catro ou cinco anos o lume pasa por aí. Nestes facemos un maior impulso do que é a actuación pública para poder poñer en marcha aí pois un souto de castiñeiros, un pastizal....

—Que impacto tivo Filomena?

—No coñecemento que temos a través das xefaturas territoriais, de xeito xeral non tivemos os efectos que temos visto na Meseta ou cara o sur e centro de España, con independencia de que poida haber algún problema puntual nas zonas de montaña.

 

 

 

 

---

---