Ángela Rodríguez: «A loita contra a explotación sexual debe ser unha cuestión de Estado»
SOCIEDAD
A secretaria de estado de Igualdade alerta do discurso negacionista sobre a violencia machista moitas veces «lexitimado dende as institucións» e nega que as leis de autodeterminación de xénero desprotexan as mulleres
21 nov 2021 . Actualizado a las 05:00 h.A loita contra o machismo debe e pode xerar alianzas independentemente de cores políticas. É unha das afirmacións que fai Ángela Rodríguez (Pontevedra, 1989), secretaria de Estado de Igualdade, que visitou Galicia en vésperas do 25N.
-Traballan na renovación do Pacto de Estado contra a violencia de xénero.
-A vixencia remata o ano que vén e pensabamos que o 25N era un bo momento para propoñer ao resto dos grupos políticos. Esta renovación do pacto de estado que non soamente ten que ver con facelo permanente, coa súa vixencia, senón con mellorar o seu financiamento, estendelo a todas as formas de violencia contra as mulleres e incluír algunhas cuestións que neste momento están fóra, e porén a cidadanía reclama como importantes: a violencia vicaria, económica, dixital ou no ámbito rural, que penso que en Galicia é ben relevante. Son cuestións nas que non temos posto o foco de xeito suficiente e hai que mellorar.
-Hai unha estatística que di que se duplicou o número de negacionistas da violencia machista.
-Precisamente por iso estamos facendo a campaña que presentamos este ano. Hai un discurso moitas veces lexitimado dende as institucións de negacionismo da existencia da violencia machista que é moi preocupante, porque nalgúns momentos se converte incluso en violencia institucional e é gravísimo que se lexitimen estes discursos dende as institucións. Precisamente fronte a iso temos que lanzar máis ca nunca esta mensaxe de unidade de acción institucional fronte ás violencias machistas. Por iso a campaña do Ministerio de Igualdade chámase Xuntas e fala deste compromiso unánime que pensamos que debemos recuperar para loitar contra as violencias machistas. É posible ter alianzas aínda que teñamos distintas cores políticas na loita contra o machismo.
-A semana pasada houbo un acto conxunto de mulleres líderes de partidos de esquerda onde se falou de feminismo, Otras políticas. Estaban Mónica García e Ada Colau, preto dunha visión regulacionista da prostitución. Esta última tense amosado en contra da recuperación do delito de tercería locativa na coñecida como lei do «só si é si».
-Hai unha tarefa moi relevante dentro das institucións que é tentar crear consensos. Precisamente para min este é un dos elementos fundamentais das mulleres que facemos política feminista, construír estes consensos. Para min hai dous elementos fundamentais e estou aboslutamente convencida de que todas as mulleres que traballamos en políticas feministas e moitas mulleres da rúa comparten. Por un lado é protexer os dereitos das mulleres que son vítimas e están en contextos de prostitución. Isto pasa evidentemente por que aquelas que están en situación irregular vexan recoñecidos os seus dereitos e para isto hai que modificar a lei de estranxeiría. Aquelas que son vítimas, tratalas como tal e recoñecer que teñen que ter un itinerario de atención como o resto de vítimas de violencia machista, e en segundo lugar o outro consenso no que creo que podemos dar pasos é a loita contra a industria proxeneta. Non estamos falando dos chamados putañeiros, que a día de hoxe a Lei Mordaza xa prevé sancións a estes putañeiros. Creo que este non é o camiño, creo que temos que loitar contra a industria proxeneta: eses donos de puticlubs que se benefician de explotar a mulleres e precisamente para isto serve o tipo penal de tercería locativa. A Fiscalía Xeral do Estado fala de que é un negocio que se lucra con máis de cinco millóns de euros ao día en diñeiro negro e que ademais non ten ferramentas xurídicas para perseguir esta situación e hai total impunidade no noso país. A persecución do proxenetismo non é un debate de abolicionismo ou regulacionismo, é unha obriga do Estado cumprir co que mandatan os organismos internacionais.
-Fala de aquelas mulleres en situación de prostitución que son vítimas. Hai mulleres en situación de prostitución que non son vítimas?
-Creo que o relevante non é ese debate, o relevante é que hai moitísimas mulleres que están nunha situación na que non queren estar. É evidente que hai mulleres que poden ter elixido esa situación, iso é algo que se dá, pero non é o relevante neste debate, o relevante é que levamos décadas neste país nos que non se fixo nin unha soa política seria contra contra a explotación, a trata e para paliar a precariedade na que están moitísimas mulleres en contextos de prostitución. A nosa obriga é comezar a tomarnos en serio a loita contra estas situacións, porque creo que debe ser unha cuestión de Estado. Entrar nos debates das etiquetas e sobre a vontade non é a tarefa que temos que ter dende o goberno, na miña opinión.
-Pero non é tanto un debate sobre mulleres que escollen, senón dunha institución que perpetúa a situación de mulleres explotadas por homes, escolléndoo ou non.
-Estamos poñendo en marcha políticas moi valentes que nin gobernos do PP ou do PSOE foron quen de poñer en marcha. Estamos dando pasos moi decididos na loita contra a explotación sexual e ogallá sexan recollidos tamén a nivel autonómico e municipal por gobernos de todas as cores. Durante a pandemia fixemos unha comunicación para pechar todos os puticlubs deste país. Ninguén respostou. Nin gobernos de esquerdas, nin de dereitas. A loita decidida contra esta industria non soamente vai de cores políticas, vai de vontades políticas. E temos claro que esta é unha prioridade do noso goberno.
-Nese encontro de Otras Políticas tamén estaba Mónica Oltra, proclive a regularizar os ventres de alugueiro. Igualdade tense pronunciado claramente en contra da regulación da explotación reprodutiva.
-No feminismo hai moitísimo debate sobre moitísimas cuestións. Nós temos un posicionamento moi claro tanto dentro de Podemos como no ministerio e en Esquerda Unida e hai posicionamentos distintos en Catalunya en Comú e cada unha de nós, independentemente dos partidos nos que militemos temos matices e debates. Calquera que teña militado nun colectivo feminista ou teña amigas feministas coas que fale verá que sempre hai debate, sempre hai matices e grises nas posicións. Do que se trata e creo que diso falaba o acto do outro día, é non confrontar posicións, senón resaltar aquelas cousas nas que estamos de acordo. E hai moitas máis nas que estamos de acordo.
-Cales?
-Na loita contra a violencia machista. A relevancia do sistema de coidados e darlle a volta á economía de coidado, a relevancia de pechar dunha vez por todas as fendas que existen no mundo laboral.
-Pero a prostitución e a explotación reprodutiva, non son violencia machista?
-Creo que é evidente, claro que si. Son formas durísimas de violencia contra as mulleres, por suposto. O Goberno está en contra da explotación reprodutiva e de feito é unha das formas de violencia que queremos recoller na futura reforma da Lei do aborto e estamos traballando en ter un borrador a finais de ano. Ademais, estamos intentando rematar co Instituto das Mulleres un estudo que fale de cales son esas axencias que a día de hoxe están facendo colaboración de distinta índole para conseguir facilitar que existan casos de explotación reprodutiva con nenos e nenas que rematan en España cando é unha cousa que neste país é ilegal.
-Hai unha instrución que abre a porta a ese rexistro.
-A nosa proposta é evidentemente mudar esta instrución, pero é unha competencia do Ministerio de Xustiza e a día de hoxe non atopamos acordo para facelo.
-Fixo referencia agora ao sistema de coidados. Unha das loitas históricas do feminismo é desvincular muller e coidados.
-O ministerio ten posto enriba da mesa o programa Corresponsables, bastante novidoso porque non había no ámbito estatal unha política de corresponsabilidade, que ten un financiamento de máis de 200 millóns de euros e que vai servir a través dos distintos programas que poñen en marcha as comunidades autónomas, a ese dereito que é a conciliación, que está recoñecido na Lei de Igualdade. Está claro que isto non é suficiente. Máis alá da conciliación ten que haber unha corresponsabilidade do estado nas tarefas de coidados. Evidentemente, non somos as mulleres as que temos que encargarnos das tarefas de coidados se é que non queremos facelo. Hai unha serie de tarefas que recaen sobre nós polo feito de ser mulleres, como é coidar dos cativos, das persoas maiores cando enferman, das persoas dependentes, encargarse das tarefas da casa, dobre e triples xornadas... Este elemento, que é o que de xeito xeral é o que se chama tarefas de coidados, creo que o Estado ten que ter un papel fundamental que ata o de agora non tivo. Por exemplo, estamos tomando medidas coa Lei de Dependencia e os recortes que fixo o PP durante unha década, que deixou sen financiamento a lei. Acabamos de duplicar o financiamento, pasando de 600 a 1.200 millóns de euros. É unha partida relevante e que remata cos recortes nesta materias. Estes son só dous pequenos pasos, como as escolas infantís de 0 a 3 anos, que poden servir para nun futuro comezar a construír un sistema estatal de coidados. Isto quere dicir que do mesmo xeito que temos dereito a ser educadas ou ser sanadas cando estamos enfermas de xeito público neste país, tamén temos que ter dereito a ser coidadas e que quen coide o faga cun emprego cunhas condicións dignas e non precarias como acontece hoxe con todas as persoas, maioritariamente, que asumen as tarefas de coidados. É unha tarefa que vai marcar o futuro do noso país. Os empregos de coidados deben ser empregos públicos e deben ser un sector estratéxico para avanzar economicamente e estamos dando pasos importantes para facelo. Isto é o que máis me ocupa neste momento como secretaria de estado.
-Un gran tema de discusión que xera un debate moi polarizado, incluso dentro da coalición de goberno, é a aprobación da Lei Trans. Hai quen critica que o ministerio reforza o sexismo.
-O Ministerio de Igualdade está comprometido cos dereitos humanos e os dereitos das persoas trans son dereitos humanos. O que estamos facendo é cumprir escrupulosamente co que establecen os organismos internacionais neste sentido. Creo que ademais non demos nin un só paso que non fora recoñecido previamente nas máis de 14 leis autonómicas que xa existen no Estado, é dicir, que o receñecemento da libre autodeterminación da identidade de xénero está recoñecida en moitas leis autonómicas. de feito está recoñecido tamén no nos país, na Lei de identidade de xénero do 2007, e tamén estaba recoñecido na ponencia que foi acordo de todos os partidos políticos da cámara do ano 2019 da modificación desta lei do ano 2007. Creo que o único que fixo o Ministerio de Igualdade foi recoller eses consensos e traballar para que dunha vez por todas todas as persoas trans deixaran de ser tratadas como enfermas polas institucións. Niso seguimos traballando.
-Un dos puntos de fricción é ese cambio na norma que xa non require de informes médicos para cambiar o sexo rexistral. As críticas falan de inseguridade xurídica e de posibilidade de fraude de lei.
-O modelo que está seguindo España para desenvolver os dereitos das persoas trans é o mesmo que están seguindo todos os países do entorno, o mesmo modelo que mandata a Comisión Europea para a estratexia para as persoas LGTBI e é o mesmo modelo que están seguindo países como Malta, Noruega, Portugal, Bélxica... A seguridade xurídica está máis que amosada, sobre todo no momento no que o Constitucional e o Supremo emiten sentenzas nas que se explica con total claridade que o dereito á libre autodeterminación da identidade de xénero en España ten trabas e esas trabas teñen que ver cos requisitos que a día de hoxe establece a lei do 2007. Eran trabas que tiñan que ser removidas, tamén para as persoas menores. O único que facemos é cumprir con ese mandato dos tribunais, con ese mandato da Comisión Europea e do resto de organismos internacionais e sobre todo intentar axudar a que estas persoas deixen de sufrir situacións moi límite que nos teñen que facer reflexionar, empatizar e pensar que ninguén está reivindicando estes dereitos por facerlle mal a ninguén nin ninguén quere quitarlle dereitos a ninguén.
-Está reabríndose o debate sobre os termos nos que se teñen aprobado leis coma estas.
-Temos moi estudado o dereito comparado e facemos o noso traballo con moitísimo rigor. É unha cuestión que temos estudada con xente que sabe moito de dereito constitucional, de dereito procesal, foi unha lei pactada co ministerio de Xustiza no que participou a xente que se encarga da seguridade xurídica do Goberno de España. Estamos moi seguras do que estamos formulando, non vai causar ningunha inseguridade xurídica. O que ofrece inseguridade xurídica é o que está enriba da mesa, que é que moita xente non poida ter recoñecido nos seus documentos a persoa que é. Agora esíxese un procedemento cunha dobre declaración que ademais está protexida por unha serie de condicións que garanten precisamente a seguridade xurídica: a reversibilidade ten unha serie de condicións e protéxese que en todo o que ten que ver coa Lei 1/2004 de Violencia de Xénero non haxa ningún tipo de resquicio. Con isto quero ser contundente. Teñen que ser compatibles os dereitos das vítimas de violencia de xénero cos dereitos das persoas trans, porque moitas mulleres trans son vítimas de violencia de xénero e temos que estar aí para protexer eses dereitos.
