Los expertos confirman el valor de la estructura centenaria de la que «non se coñece» otra igual
23 jul 2019 . Actualizado a las 10:42 h.Una misteriosa estructura de piedra preside la zona norte de la finca. Mide tres metros y medio de largo, uno y medio de ancho y casi un metro de alto. Las piezas parece que están montadas en seco, sin masa, la técnica constructiva gallega reconocida como patrimonio inmaterial por la Unesco. «Está desde hai moitos anos. Non sabemos a data exacta da súa montaxe, pero como mínimo é de comezos do século pasado. Centenaria, polo tanto. A parte máis antiga da casa é do século XVII», dice Walter Alonso. Su familia nunca se atrevió a deshacerse de esta pieza. Cuando supieron lo que era, respiraron con satisfacción. «A cultura popular foi a que nos fixo saber o seu uso: é unha raposeira, polo que os veciños máis vellos comentan», añade Walter.
En el Diccionario de la Real Academia Galega, una raposeira es la «gorida do raposo». En esta parroquia de Cangas, así como en muchos otros puntos de Galicia, emplean el término para describir, sin embargo, a las trampas instaladas en las fincas para atrapar a los raposos que iban a darse un festín con sus gallinas.
Instalación «única»
«A singularidade que ten esta raposeira, única, malia que pode aparecer algunha máis unha vez clasificada e catalogada, é que é permanente. Na tradición de caza sen arma existen múltiples tipos de trampas para atrapar raposos. A razón para cazalos era só utilitaria. Se un se acostuma a ir comer a un galiñeiro vaino seguir facendo porque lle resulta doado. Entón, un veciño fabrica unha trampa temporal (moi semellante), con materiais perecedoiros, onde pon un cebo que atraia ao depredador. Ao tocar o cebo, cae unha trapela que o encerra na raposeira», describe Bruno Rúa, antropólogo y socio fundador de la Asociación para a defensa do Patrimonio Cultural Galego (Apatrigal).
Confiesa asombro y entusiasmo por el hallazgo. «É valiosa, interesante e tremendamente curiosa e fermosa», dice. «O feito de que sexa permanente ten que ser un alarde de riqueza da casa ou tamén unha idea brillante dalgún veciño como solución a un problema repetido no tempo», apunta Bruno.
Agora poden aparecer moitas máis. Merece toda a protección que se lle poida dar
Patrimonio etnográfico
Su teoría la revalida el profesor de la Universidade de Santiago, el especialista en Antropología, Xosé Ramón Mariño Ferro. «Non sei doutras, nunca vin unha estrutura así. É realmente singular. Foi unha sorte que non a tiraran», exclama el antropólogo. Por su trabajo en la USC recorrió Galicia analizando el ingenio de los antiguos labregos gallegos. Nunca dejaron de maravillarlo. «En pezas coma esta vemos tamén gusto artístico», desliza.
En sus investigaciones lo que sí estudió fueron los «foxos dos lobos». Destaca dos, uno en Cotobade y otro Corcubión. «Eran diferentes. Extensos muros de pedra que se pechaban ata conducir ao lobo a un burato», describe. Con la llegada de las armas de fuego, admite, estas estructuras dejaron de tener utilidad en los montes con ganado suelto. «Probablemente en moitas casas había máis raposeiras, pero seguro que eran de madeira. A morte dun animal podía ser un drama para moitas familias», justifica. «Desde a década dos 60 os franceses consideran parte do seu patrimonio o etnográfico. Nós temos cruceiros ou hórreos. Din moito dun país», justifica.
Non sei doutras, é unha peza realmente singular. Foi unha sorte que non a tiraran
Catalogación
«Non ten para nós un valor económico. Si etnográfico e cultural, vencellado á parroquia e á casa grande da cal forma parte. Un conxunto arquitectónico singular nas Rías Baixas cun hórreo de nove pés, pombal de planta cadrada, dous muíños en paralelo e a raposeira», enumera Walter. «É un tema sobre o que apenas hai documentación. Agora que esta se dá a coñecer é posible que comecen a aparecer outras. Merece toda a protección que se lle poida dar», anhela Bruno. «Ten moito mérito que a conservaran», agradece Mariño Ferro.