«Mapa do medo»: las jóvenes gallegas revelan dónde fueron acosadas

SOCIEDAD

Más de 150 víctimas gallegas suman su testimonio al proyecto de una estudiante de fotografía que documenta y localiza casos de violencia machista

21 feb 2018 . Actualizado a las 20:44 h.

«Pareime diante da porta da miña casa. El pasou lixeiramente de largo mentres eu buscaba as chaves no meu bolso. Non o escoitei achegarse por detrás de min porque levaba os auriculares postos. O seguinte que pasou foi o que lle narrei á Policía: suxetoume por detrás e comezou a tocarme por todo o corpo tirándome violentamente da roupa e intentando meter a man por debaixo da camiseta e por dentro do pantalón. Gritei todo o que podía mentres intentaba zafarme del e defenderme coas pernas, xa que apenas podía mover os brazos. Doeume a gorxa ata tres días despois. Ningún veciño saleu á porta. Ninguén se asomou pola fiestra. Nada. En plena tarde, no verán, a plena luz do día...»

Este estremecedor testimonio de una víctima compostelana de una agresión sexual es tan solo uno de los muchos que desde hace un mes recoge la joven estudiante de fotografía Jessyca Ocampo en el ya conocido como «Mapa do medo», un proyecto nacido para la EASD Mestre Mateo de la capital gallega pero que ha trascendido al ámbito académico. «Eu quería visibilizar para unha materia os casos de agresión sexual ocorridos en espazos públicos de Santiago, que é onde estudo. Plasmar o que sucede en ocasións cando unha muller vai soa pola rúa; amosar graficamente que non son casos aislados. A miña intención era fotografar estes lugares onde as mulleres pasaron medo ou se sentiron inseguras ante agresións sexuais ou situacións de acoso», comenta de inicio esta pontevedresa de tan solo 20 años. «Comenteille o proxecto a unha mestra e ela me falou do mapa do medo brasileiro, que foi pioneiro no ámbito e se creou para a campaña contra o acoso nas rúas Chega de Fiu Fiu», detalla a continuación.

Tras conocer la iniciativa del país carioca, la joven creó a partir de mediados de enero el «Mapa do Medo» gallego, un atlas aún embrionario que dio a conocer a sus amigos a través de Instagram pero que rápidamente fue alimentado y compartido por decenas de jóvenes, que no dudaron en relatar sus propias experiencias. «Estas historias recollinas e xeolocaliceinas no mapa. Ao principio chegaban, sobre todo, do meu entorno, por iso Santiago abrangue moitos dos testimonios. Sen embargo, pouco a pouco comenzou a escribir xente de toda Galicia», explica la joven. 

Hoy en día, un mes después, ya suma más de 150 testimonios de acoso, humillaciones, tocamientos, insultos, vejaciones o intentos de violación ocurridos, más allá de Compostela, en distintos enclaves, como A Coruña, Vigo, Pontevedra, Ferrol, Sanxenxo, Vilalba o Mondoñedo. Esto, por ejemplo, sucedió en Redondela cuando en el 2016 una joven se ofreció a guiar a unos peregrinos: «Colléronme entre os dous e leváronme a un camiño escondido e moi pouco transitado, alí intentaronme forzar pero eu non paraba quieta por que sabía o que ía ocorrer. Un deles decíame que se non paraba quieta íanme matar e, mentres, me facía feridas por todo o corpo cun obxeto punzante. Eu veía negro, nese momento so quería morrer. Por sorte,antes de forzarme, apareceu un coche. Eles, ao ver o coche saíron correndo e escaparon polo camiño».

Jessyca confirma que la mayor parte de los relatos de las víctimas son de jóvenes de entre 18 y 35 años, al ser las principales usuarias de las redes sociales, canal por donde se viralizó la publicación. Sin embargo, también apunta a testimonios de mujeres de mayor edad.

Una simple lectura por las distintas historias permite constatar, además, que algunos de los relatos pasaron hace años. Otros, sin embargo, han sucedido hace escasos días. «Houbo mulleres que cando as sufriron non se atreveron a denuncialas e mesmo recoñecen que non as contaron a moita xente. Supoño que no caso do mapa influíu a tranquilidade, saber que ninguén as ía a xulgar, acusar ou restar crebilidade ao que contasen ou que non lles ían preguntar por que ían soas pola rúa», sostiene Jessyca Ocampo, para quien «moitas actuacións que están normalizadas non deberían estalo». 

Los lugares gallegos documentados hasta el momento en los que las mujeres pasaron miedo abarcan tanto autobuses, paradas de transporte urbano, discotecas, portales, colegios o zonas oscuras. Es muy gráfico un testimonio recogido en una zona concreta del campus sur de Santiago: «Alí hai unha árbore e a aquela zona chámanlle 'A Cascada'. Eu pensei que era pola forma da terra onde está a árbore, pero non, chámanlle así porque é onde van distintos homes a cascala».

Una de las quejas comunes en las situaciones compartidas -la mayor parte de las cuales no fueron denunciadas- es la de haber sucedido a plena luz del día, cuando las víctimas estaban rodeadas de personas. Aún así, son muchas las jóvenes que relatan cómo la aparición de alguien supuso que la agresión no se consumase.  «Comecei a andar mentres notaba como tremía, mentres intentaba aguantar as bágoas porque tiña medo de que alguén me vise e pensase que era unha esaxerada. Pero realmente no único que pensaba era no que me puido pasar se, en lugar de ser a unha da tarde, estar a rúa chea de xente, fose de noite e non houbese ninguén máis alí» describió en el mapa otra joven que escapó de un hombre que «empezou a andar cara a min tocándose o paquete».

«O mapa demostra que pode pasar en calquera lado. Desgraciadamente, tócalle a quen lle toca. A sociedade debe tomar conciencia de que o que viven moitas mulleres pasa debaixo da nosa casa», insiste la  joven estudiante de fotografía que no dudó en aportar su propia experiencia cuando en una tarde de domingo, y junto a una amiga, se encontró en un parque «a un señor mirando para nós e masturbándose. No entorno había, ademais, uns nenos», relata asqueada. 

Jessyca Ocampo, que se vio sorprendida por la repercusión social -ya contactaron con ella dos partidos políticos- y mediática que cosechó el proyecto, aclara que su intención aún es la de fotografiar algunos de estos lugares a pesar de que por falta de medios le será imposible inmortalizar toda Galicia. Apunta, además, que el mapa ya supera los marcos territoriales gallegos. De hecho, en él ya se pueden leer testimonios de situaciones de acoso vividas en Salamanca o Madrid, una extensión nacional para la que reconoce que cuenta con ayuda. 

La joven pontevedresa se sienta satisfecha, sobre todo por la ayuda que puede brindar el mapa. «Estes testimonios convidan á xente a reflexionar. Tamén, e grazas a descricións detalladas de lugares e persoas, as mozas están sobreaviso», concluye. 

Para sumar testimonios solo se debe enviar un email (mapadomedo@gmail.com) o acudir a las redes sociales de este revelador mapa que señala el miedo que sufren a diario las mujeres.

«Nunca máis voltei soa a casa. Ese día chorei como unha nena, nunca tanto medo pasara como aquela noite».