Irene Martínez, presidenta do Comité de Ética Asistencial: «Hai que ter en conta os valores dos doentes e o seu dereito a decidir»

JOEL GÓMEZ SANTIAGO / LA VOZ

SANTIAGO CIUDAD

Irene Martínez, presidenta do Comité de Ética Asistencial da Área Sanitaria de Santiago e Barbanza Sandra Alonso

Abordaron discrepancias sobre tratamentos entre pacientes e profesionais

22 ene 2022 . Actualizado a las 22:07 h.

O Comité de Ética Asistencial da Área Sanitaria de Santiago inicia unha nota etapa este mes tras renovar en decembro 11 dos seus 21 membros, 4 máis dos previstos inicialmente. «Hai satisfacción pola diversidade e representatividade que se conseguiu, de diferentes áreas e disciplinas», afirma a psicóloga Irene Martínez, que o integra desde o ano 2015 e que o preside desde o 2020.

—Como foi a actividade do Comité o último ano, notaron a pandemia da covid no traballo?

—Houbo máis casos relacionados coa pandemia no ano 2020. En 2021 tivemos menos que outros anos e non nos chegou ningún a iniciativa de doentes.

—Por que pensa que aconteceu iso?

—É difícil aceptar que sexa porque non houbese conflitos. Teño a hipótese de que iso poda ter que ver coa brecha que hai neste momento entre o sistema sanitaria e a poboación. A pandemia impuxo unha dificultade de acceso e unha aceptación por parte da sociedade de condicións excepcionais, como acatar os atrasos nalgunhas consultas; ou substituír a comunicación presencial pola telefónica ou telemática. E quizá isto tamén fai que a xente acepte ou tolere circunstancias conflitivas, porque as viven como excepcionais e motivadas pola pandemia.

—Que saída ve para esa situación?

—Estaremos alerta, porque é importante volver a estar cerca da xente. O sistema sanitario en xeral, e nós como Comité que ten como unha das funcións defender os dereitos de doentes en particular, temos que estar próximos da xente. É un dos obxectivos para este ano, atender esta cuestión da relación entre os sanitarios, ou o sistema sanitario, e a poboación. Esa distancia de seguridade que se nos impuxo, que desapareza na medida que a pandemia mellore, que a xente teña os seus profesionais de referencia máis accesíbeis, e tamén a nós como Comité. Poden acceder a nós a través de Atención ao Doente. Teremos que ser proactivos para conseguir que se achegue a poboación de novo.

—Que casos atenderon, pois?

—Traballamos en 7 asuntos principalmente. Tres a petición de profesionais da área sanitaria, outros 3 relacionados con transplantes, e respondemos a un pedido do Defensor del Pueblo sobre o Psiquiátrico de Conxo.

—Por que se interesaron os profesionais que acudiron ao Comité de Ética?

—A maior parte das consultas foron sobre adecuación de esforzo terapéutico, valoración da capacidade de doentes para a toma de decisións, ou manexo de conflitos que aparecen á hora de negar tratamentos que non están indicados, e que demandaban os doentes ou o seu entorno.

—Houbo solución para eses temas?

—Estes casos foron resoltos polo Comité achegando orientacións sobre cursos de acción que permitisen una actuación axustada á boa praxe. E valorando que se deben respectar e hai que ter en conta os valores dos doentes e o seu dereito a decidir entre as alternativas posibles.

—Como valora esas consultas de profesionais da área sanitaria?

—Como un indicador da sensibilidade que teñen para facer unha práctica respectuosa cos doentes.

—Que lles pediu o Defensor del Pueblo, desde Madrid?

—Foi un caso especial, que nos ocupou bastante tempo: pediu que informásemos dun aspecto particular, o da intimidade de doentes internados no Psiquiátrico de Conxo, da súa sexualidade. Elaboramos un relatorio que entregamos á Xerencia da Área Sanitaria e ao Defensor del Pueblo. Sinalamos as eivas que vimos e fixemos recomendación. Ese relatorio non é público.

«A doazón dun ril entre vivos debe ser libre e voluntaria»

O Comité de Ética Asistencial ten reunións todos os meses. Irene Martínez afirma que «notaremos a ausencia de algúns membros que o deixaron en decembro e que tiveron moita implicación co Comité, tiñan un peso moi significativo».

—Como son as novas persoas que se incorporan?

—Son sete facultativos de áreas moi diversas: de medicina de familia, intensivista, admisión, xinecoloxía, cirurxía e traumatoloxía, que contribuirán con sensibilidades moi distintas. Tamén unha traballadora social, un xurista e unha supervisora de área de enfermaría. E unha persoa que xa ten experiencia anterior no Comité.

—Cando comezan a actividade?

—A última reunión do anterior Comité foi en decembro, e para o novo convocaremos a primeira reunión a finais deste mes. Outra novidade é que tamén renovamos o regulamento interno, o que nos levou bastante tempo.

—Que mudanzas destaca?

—Agora está máis adaptado ás circunstancias actuais de incorporación das novas tecnoloxías, novas maneiras de reunión e de comunicación. Foi unha modernización para os tempos de hoxe.

—Como foron os casos relacionados con transplantes que abordaron o ano pasado?

—Intervimos en 3 casos de doazón de riles entre vivos. É obrigatorio, segundo o protocolo. A nosa función consiste en asegurar que os doadores teñen información completa do que implica o transplante, das consecuencias que pode ter a doazón dun ril a outra persoa. Alén de que a doazón dun ril entre vivos debe ser libre e voluntaria, sen presións nin coaccións. As persoas que doan teñen que pasar por moitos trámites e profesionais e cando se entrevistan con nós normalmente xa teñen cumprido todos os demais requisitos, xa recibiron moita información e tiveron que dar conta de moitas cousas.

—Estarán os Comités de Ética Asistencial na Comisión Galega da Eutanasia, como pediron?

—Entendo que, polo menos agora non van contar cos comités de ética das áreas sanitarias. Desde os comités pedimos integrar esa comisión, pensamos que sería interesante a nosa presenza; e de momento non contan con nós.

—Que prioridades contemplan no comité para este ano?

—Estaremos moi atentos á situación asistencial despois da pandemia. Recoñezo que hai incorporacións, como a consulta telefónica, que poden estar ben para certas situacións, e que é ben valorada por profesionais e por doentes; porén, preocupa a diminución da presencialidade, non sempre se pode substituír o contacto directo nas relacións entre profesionais e doentes, é necesario para chegar mellor a acordos e evitar conflitos.