María José Blanco: «Avanzamos en fármacos menos tóxicos e máis eficaces para o cancro»

Hai 4 anos, a Asociación Española contra o Cancro financiou un importante proxecto de investigación da farmacéutica galega María José Blanco para tratar o cancro infantil. Iso favoreceu que centrase o seu traballo no osteosarcoma, «que é un tumor do óso moi preocupante, por ser difícil de diagnosticar en nenos, pois como se manifesta con dor nunha perna e están medrando, é habitual pensar noutras doenzas. Por iso moitas veces se detecta tarde, hai mesmo que amputar a perna afectada. E se provoca metástase no pulmón é moi difícil de tratar; a supervivencia aos 5 anos é só do 20 %», afirma.

Neste tempo «avanzamos en fármacos menos tóxicos e máis eficaces para tratar ese cancro, ese é o obxectivo. O meu grupo investiga co departamento de pediatría da Clínica Universitaria de Navarra, moi especializado neses tumores do óso». Onte falou dos progresos conseguidos nese traballo, no seu discurso de ingreso na Academia de Farmacia de Galicia.

Foi presentada por María José Alonso, a profesora da USC que a orientou para a nanotecnoloxía: «Cando acabei a carreira en Santiago, María José Alonso foi quen me dixo que sería do maior interese traballar co grupo de Patrick Couvreur, na Universidade de París Sur. Conseguín unha bolsa do Goberno de Francia e iso facilitou que me doutorase nese centro con Couvreur, quen está mundialmente recoñecido en nanotecnoloxía. Despois ampliei estudos na Escola Politécnica Federal de Zürich, e tiven a fortuna de que me chamasen para o cadro de profesorado da Universidade de Navarra e promover un grupo de investigación, e conseguimos proxectos europeos, estatais e do Goberno de Navarra».

A aplicación da nanotecnoloxía para problemas de saúde, a súa especialización, é un campo complexo «porque as nanopartículas son dun tamaño moi pequeno, como unha bola para xogar ao fútbol con respecto á Terra». Procurou avances para a doenza de párkinson ou para rexenerar o corazón despois dun infarto; e a súa principal preocupación agora son os tumores infantís: «O cancro en persoas adultas é terrible, e en menores aínda máis, pois os medicamentos que se utilizan son moi tóxicos e hai que ter coidado, pois podemos ter éxito contra o cancro e, ao mesmo tempo, danar o corazón. Por iso tentamos que a quimioterapia vaia exclusivamente ás células tumorais e diminuír a súa toxicidade, para que os nenos teñan unha esperanza e unha calidade de vida boa; e que non sufran por exemplo fallos cardíacos anos máis tarde por efectos desa quimioterapia».

Onte esclareceu como «un fármaco para o cancro, doxorrubicina, dana moito o corazón; e ao usarmos nanopartículas mellorou o seu efecto. Conseguimos o seu uso por vía oral, así é mellor tolerado. Con células procedentes do tumor dun neno provocamos un tumor na pata dun rato e creamos un modelo para que esas células metastatizasen no pulmón, para que os síntomas fosen nos animais semellantes aos que padece un neno. Administramos as nanopartículas por vía oral e conseguimos que o tumor da pata dos ratos practicamente desaparecese, e inhibimos as metástases neses roedores».

Agora, o desafío é conseguir unha mellora semellante en nenos, recoñece: «Ao non haber medicamentos antitumorais para menores, é habitual que se lles administren medicamentos utilizados para adultos en doses inferiores. O problema é que os nenos non son adultos pequenos. Por iso esperamos mellorar a eficacia, con máis fármacos no nanomedicamento, e poder iniciar algún ensaio clínico dentro dalgún tempo para probar a eficacia en pacientes infantís», indica.

María José Blanco. É de Trives (Ourense), estudou Farmacia na USC, fixo o doutoramento na Universidade París Sur e ampliou estudos na Escola Tecnolóxica de Zürich (Suíza).

Docente e investigadora. Exerce hai 18 anos na Universidade de Navarra, onde é catedrática.

---

---

---