La investigación universitaria acelera los cambios tecnológicos de la década

Borja Casal SANTIAGO / LA VOZ

SANTIAGO

El Citius de la USC desarrolla junto a otras universidades un sistema de triaje de pacientes con covid
El Citius de la USC desarrolla junto a otras universidades un sistema de triaje de pacientes con covid cedida

Los campus de Santiago, A Coruña y Ferrol impulsan el I+D en la provincia coruñesa

22 feb 2021 . Actualizado a las 22:04 h.

La revolución del futuro, de la que se lleva hablando desde hace años, ya está aquí. El salto tecnológico de las últimas décadas podría quedarse corto en comparación con algunos avances recientes y que suenan cada vez con mayor fuerza. En ese saco está la inteligencia artificial, el llamado big data (grandes volúmenes de información) o el Internet de las cosas, este último referido a la conexión de todo tipo de objetos con la Red. Sobre el desarrollo y las oportunidades de la tecnología tienen mucho que decir las universidades, que actualmente son una de las grandes palancas para el desarrollo del I+D.

Santiago, A Coruña y Ferrol concentran los tres polos de investigación universitaria de la provincia. En las tres ciudades hay grupos, tanto de la Universidade de Santiago como de la Universidade da Coruña, que trabajan en proyectos a la vanguardia tecnológica, en algunos casos con socios internacionales e inversiones millonarias.

Un ejemplo es el Centro Singular de Investigación en Tecnoloxías Intelixentes (Citius) de la USC y referente en el campo de la inteligencia artificial (IA). Entre sus proyectos se cuentan avances que llegan a sectores de todo tipo: desde el sanitario hasta el de la aviación. Uno de ellos es el sistema de triaje de pacientes con covid que desarrolla junto a otras universidades españolas y que consiste en el diseño de sistemas que aprendan cuándo una persona es positiva o no a partir de radiografías de tórax de enfermos ya diagnosticados.

De algunas líneas de investigación acaban naciendo empresas que acercan conocimiento y soluciones innovadoras al mercado. Es el caso de Indestia, que acaba de constituirse como una spin-off de la Universidade da Coruña. Sus impulsores son investigadores afiliados al Centro de Investigación en Tecnologías de la Información y las Comunicaciones (Citic), donde comenzó el germen de lo que hoy es PhotoILike. Esa es la herramienta que ha lanzado al mercado un equipo de ingenieros, economistas y comunicadores, que ayuda a las inmobiliarias a escoger las fotografías más atractivas para sus clientes gracias al uso de la inteligencia artificial.

El sistema aprende de los gustos de potenciales consumidores para luego seleccionar las imágenes que mejor van a captar su atención. Actualmente, unas 4.000 inmobiliarias utilizan PhotoILike y en el futuro podría llegar a otros países -el equipo profundiza en este campo en países de América Latina- e incluso a otros sectores como el de la moda.

A partir del Citius también han nacido otras spin-off como Torus, que ofrece servicios de big data para que las empresas aprovechen todo el rendimiento de sus datos, o Appentra, centrada en la computación paralela, que soluciona las necesidades de las aplicaciones de alto rendimiento.

Por la transferencia del conocimiento a los más jóvenes apuestan desde Ferrol, donde el Grupo Integrado de Ingeniería (GII) de la UDC ha puesto en marcha el proyecto IA+, con el que elaborarán material didáctico para que estudiantes de entre 15 y 17 años aprendan sobre Inteligencia Artificial ya en el instituto.

En este programa participan alumnos y profesores de cinco países, como son Italia, Lituania, Finlandia y Eslovenia, además de España. El enfoque de la formación, tal como está prevista, será multidisciplinar, incluirá casos prácticos y podría empezar a funcionar como una asignatura optativa en los institutos para el curso 2022-2023.

O director científico do Citius, Senén Barro, alerta dos perigos de non regular o uso da intelixencia artificial
O director científico do Citius, Senén Barro, alerta dos perigos de non regular o uso da intelixencia artificial Sandra Alonso

«A intelixencia artificial ten que responder aos intereses das persoas»

Unha das ramas tecnolóxicas das que máis se fala é a intelixencia artificial, sobre a que hai moitas incógnitas a día de hoxe, mais tamén unha certeza que ninguén cuestiona: o seu potencial é inmenso. Sobre presente e futuro fala Senén Barro, director científico do Citius (USC), un centro de referencia no seu campo.

-Que supón para España ter unha Estratexia Nacional de IA?

-De entrada é unha aposta decidida. Estes plans son moi transversais e tan só hai tres ducias de países con documentos deste tipo, que buscan comprometer universidades, centros de investigación, Administracións e empresas con esta aposta. O bo destes plans son dúas cousas: hai unha reflexión a anos vista e unha serie de recursos comprometidos, neste caso 600 millóns.

-Que aplicacións ten ou pode ter unha tecnoloxía como esta?

-A intelixencia artificial é moi transversal. En poucos anos non haberá case ningún dispositivo, ben sexan máquinas, robots ou mesmo coches, sen compoñentes propios do que identificamos como intelixencia artificial. Moitas das aplicacións que temos operando no móbil, mesmo a maior parte en moitos casos, xa teñen.

-Fálase da importancia da ética.

-A intelixencia artificial ten moito potencial e moitas implicacións nas nosas vidas, polo que ten que estar moi ben deseñada para que responda aos intereses das persoas e a poder ser do interese común. Aí entra a universidade un pouco como salvagarda. As empresas non é que non se preocupen polo bo uso da IA, pero responden a outros intereses e á presión do mercado. Teñen outras urxencias que nós non.

-Daquela, hai que lexislar?

-As cousas máis relevantes na vida das persoas, como vai ser esta, teñen que estar reguladas polos Estados e non polos mercados. Moitas empresas parece que se preocupan pola ética, pero debemos estar alerta porque ese discurso pode vir ben para que estes temas queden no terreo da ética e non no da lexislación de obrigado cumprimento.

-Como ve a investigación tecnolóxica en Galicia?

-A lectura en clave galega é positiva e hai un bo nivel investigador. Nos últimos anos fomos referentes no conxunto do Estado. A primeira sociedade de capital risco para empresas que nacen da universidade creouse aquí hai dúas décadas. Unirisco foi o primeiro inversor de Situm, que dá tecnoloxía para a terminal T4 e que no 2019 levantou tres millóns de euros en inversións.

-Cada vez hai máis empresas saídas da propia universidade.

-Nese sentido, por exemplo, o Citius é modélico. As empresas que saíron del nos últimos cinco anos dan hoxe máis traballo que o persoal estable do centro. Toda esa transferencia de coñecemento fai máis competitivo o tecido empresarial, pero tamén as nosas Administracións. Elas teñen que apoiar eses proxectos porque o capital público non pode estar ausente da aposta inversora.