Foi nunha asemblea dos poderes estamentais con acordos transcendentais
26 oct 2020 . Actualizado a las 05:05 h.O parlamentarismo galego naceu en Melide. Alumeouse hai cincocentos anos na asemblea que se celebrou na vila coa participación de quen ostentaban o poder nos albores da Idade Moderna. Foi un 4 de decembro. Nobres, prelados e rexedores das vilas e cidades responderon á convocatoria feita por Alonso III de Fonseca, arcebispo de Santiago, co obxecto de acordar unha serie de peticións en beneficio do Reino de Galicia, e trasladarllas ao rei Carlos I de España.
«Visto coa perspectiva histórica do tempo, o importante non é se se conseguiron as medidas; para nós agora é que se celebrou unha reunión que vén a ser o inicio do parlamentarismo galego, porque se xuntaron en parlamento todas as forzas políticas importantes nese momento para reclamar necesidades para Galicia», explica, dende o Museo Terra de Melide, Cristina Vázquez Neira. Ela e Xurxo Broz, arqueólogos da galería comarcal, fanse eco do acontecemento histórico, do que os puxo sobre aviso un veciño que tamén valorou a relevancia da data.
Da chamada Asamblea de Melide están documentados os acordos aos que chegaron cabaleiros e eclesiásticos, e a súa razón de fondo. Na primavera do mesmo ano -1520- o monarca, neto dos Reis Católicos, convocou estratexicamente Cortes en Santiago «coa intención de quitarlles poder aos nobres casteláns, e aproveitar para coller na Coruña o barco que o levaría a Flandes, onde ía ser coroado emperador», conta Cristina Vázquez.
A asemblea xurdiu en resposta ao desplante de Carlos I ao arcebispo e á nobreza galega ao non convocalos á reunión das Cortes en Santiago en 1520
A nobreza galega non foi convidada; tampouco o arcebispo da cidade, que respondeu ao desplante convocando o encontro de Melide. Asistiron vinte e cinco persoeiros do máis alto clero e señoríos de Galicia. «Era a vila máis grande do centro, e pertencía á mitra compostelá, co que xogaba na casa», explica. Das dezaseis cláusulas que se aprobaron, a arqueóloga subliña tres: a petición de voto para o Reino de Galicia, representada, entón, por Zamora; dotar á cidade da Coruña dunha Casa de Contratación de especias e mercadorías para regular os prezos dos produtos que chegaban do descuberto continente americano; e manterse á marxe das revoltas comuneiras que se sucedían en Castela polo rexeitamento á condición xermana do rei.
Xermolo da Xunta
A resposta de Carlos I foi ambigua. «Non dixo que non a nada, pero tampouco aceptou as capitulacións abertamente», apuntan dende o museo de Melide, no que poñen o acento sobre a importancia da vila como «lugar onde se decidiron fundamentais e transcendentais decisións políticas e sociais, converténdose no cerne da configuración política da Baixa Idade Media e dos inicios da Idade Moderna de Galicia». Explican, ao respecto, que antes da asemblea de 1520, Melide xa foi centro de reunión dos poderes estamentais para a toma de decisións determinantes. Cincuenta e tres anos antes, no 1467, a vila acolleu a primeira reunión Irmandiña, considerada o xermolo da actual Xunta, xa que «nela participaron as forzas políticas do momento, representadas pola nobreza, xentes que traballaban as terras, comerciantes, e rexedores, co obxectivo de combater o poder abusivo de determinados nobres sobre a xente que lles traballaba as terras», apunta Cristina Vázquez. Logo desa primeira reunión irmandiña en Melide, «celebráronse máis xuntas medievais, e nelas inspiráronse os estatutos de autonomía».
Propoñen conmemorar a data con, cando menos, un acto simbólico
Os arqueólogos do Museo Terra de Melide, Cristina Vázquez Neira e Xurxo Broz, consideran que o vindeiro 4 de decembro non pode pasar inadvertido. Defenden, así, a conmemoración nesa data do quinto centenario da asemblea que, en Melide, foi berce do parlamentarismo galego. Do significativo acontecemento deron conta ao Concello melidense, ao Consello da Cultura Galega e á Real Academia Galega. Vázquez e Broz son conscientes de que a actual situación sanitaria «limita a celebración do aniversario», polo que propoñen artellar «algo máis simbólico, que non implique actos sociais». En todo caso, defenden que «chegada a data, debería facerse algo, porque se se deixa pasar este ano, non tería sentido facelo, nin darlle continuidade en anos vindeiros».