Las asociaciones de apoyo al alzhéimer ven el deterioro de mayores confinados

Las cinco asociaciones de familiares de pacientes de alzhéimer y otras demencias detectan cómo el confinamiento causa deterioro físico y cognitivo a muchas personas mayores que atendían; otras han presentado problemas de agitación de conducta graves «e tivemos que chamar a servizos de neuroloxía para que lles adaptasen o tratamento», afirma Isabel Gey, presidenta de Agadea de Santiago, la más antigua, con más de 25 años de actividad. Funcionan además Afaco de A Coruña, Afal de Ferrolterra, Afaber de Bergantiños, y Afafes de Fisterra y Soneira. Ofrecen servicios y apoyo a 2.000 personas y disponen de 125 profesionales, según datos de la Federación Alzhéimer Galicia (Fagal).

Estas entidades cuentan con centros propios y organizan además actividades en locales que les ceden los ayuntamientos. Algunas han presentado un ERTE a su personal o a la mayoría de la plantilla, al tener que cerrar los centros. La reapertura la ven complicada: «as actividades terán que ser en grupos máis pequenos e gardando as distancias, polo que precisaremos máis persoal. Os concellos de Santiago e Vedra, e outros, non teñen previsto abrir centros que utilizamos até setembro e debemos buscar alternativas. E temos que valorar a todas as persoas usuarias. Algunhas, que levaban varios anos con nós e que se mantiñan ben, despois destes dous meses están encamadas e seguramente non as recuperaremos. Hai familias moi interesadas en que abramos, necesitan axuda para poder traballar e conciliar; estamos nunha situación complexa», agrega Gey.

En estos dos meses han contactado con las familias y con personas que viven solas para hacer un seguimiento. En muchos casos les han enviado propuestas de actividades al domicilio. «Xa ao principio moitas familias nos dicían como as nosas usuarias botaban de menos o transporte que as recollía na casa e outros hábitos. Agora teremos que comezar pouco a pouco», agrega.

Aunque también hay familias que tienen miedo a que sus mayores se contagien. Por eso, algunas no han aceptado la ayuda que les ofrecieron estas últimas semanas, refiere César Bugallo, psicólogo y presidente de Afafes, la entidad más joven de la provincia: «e iso que as nosas terapeutas utilizan EPI, luvas, bata, máscara e todos os requisitos; e que se mudan para ir a cada casa», dice. Este centro de la Costa da Morte no presentó ERTE: «mantemos a actividade doutra maneira: antes as persoas viñan ao noso centro de Cee tres horas cada día laboral; agora vamos ao seu domicilio como moito unha hora e dous días á semana para facer estimulación e terapias non farmacolóxicas. Tamén mantemos o programa de vida activa. Aumentaron moito os nosos gastos para manter esta atención e por iso estamos a pedir colaboración de Administracións e de empresas, que responden de diversas maneiras», sostiene.

Estas entidades están presentes en varios municipios de la provincia: Agadea tiene actividades además en Ribeira, Vedra o Teo; y Afafes en Vimianzo, Dumbría, Muxía, Carnota y Fisterra; y lo mismo las otras asociaciones.

Reclaman otro modelo de residencias y respetar derechos de sus usuarios

La crisis sanitaria y social por la pandemia del covid-19 «demostra unha realidade da que vimos dando conta fai tempo: o actual modelo de atención residencial, con grandes centros onde a atención se basea en servizos xeneralizados para todos os residentes, sen atender as características e necesidades de cada persoa, é moi mellorable e non responde ás necesidades da sociedade actual. A suposta xestión eficiente de recursos que implica a concentración de persoas nestes centros choca cunha atención axeitada e coa capacidade de responder a situacións de emerxencia sanitaria como a actual», resalta la Federación Alzhéimer Galicia (Fagal), que integra a las cinco entidades coruñesas y otras diez de la comunidad.

Su presidente, Juan Carlos Rodríguez, propone un cambio de modelo, con residencias más pequeñas, de proximidad, que primen la responsabilidad social y no la rentabilidad económica. Reivindican el modelo que promueven en Fagal, con propuestas de atención a grupos pequeños y que tenga en cuenta la diferente situación de autonomía, dependencia y demás necesidades, según el estado de salud de cada persona mayor en cada momento.

Insiste Rodríguez en que se respeten los derechos de sus personas mayores usuarias «que en parte se cuestionaban ao inicio da pandemia por motivos de idade e de saúde», sostiene.

Raimundo Mateos: «As familias teñen menos capacidade para solucionar ben os trastornos de conduta que deben afrontar na casa»

j. g.

«Os problemas das demencias, e outros que aínda non se ven, aparecerán cando pase o virus. Temos que nos preparar para asistir complicacións causadas polo confinamento en doentes de saúde mental crónicos» explica Raimundo Mateos, psiquiatra e profesor de Medicina. Coordina a unidade de psicoxeriatría de Santiago, onde se atenden «todos os problemas de saúde mental das persoas maiores, e o deterioro cognitivo e as demencias son moi importantes», afirma.

-Hai moito máis deterioro agora nas persoas con demencias?

-Antes de existir as asociacións de apoio a persoas con demencias, como está a pasar nas últimas semanas, todos os trastornos de conduta acontecían na casa. Os recursos das asociacións foron unha enorme axuda e agora, cando moitas familias están estresadas polas consecuencias laborais e outras do confinamento, ter unha persoa con demencia na casa sen esa axuda agrava a situación.

-Notan iso nas consultas?

- Si, porque tamén algúns profesionais que tiñan contratados para a atención no domicilio enfermaron; e outros tiveron medo de ir traballar. Hai menos recursos. Iso obriga as familias a unha reorganización que non é fácil. O que peor tolera unha persoa con demencia son os cambios, que favorecen que aumenten os problemas de conduta e repercuten no sono. E agora as familias teñen menos capacidade para solucionar ben eses trastornos e outras situacións conflitivas que deben afrontar na casa.

-Que poden facer?

-Para min foi unha sorpresa ver como as asociacións de alzhéimer conseguiron organizar tarefas a domicilio, esa é unha iniciativa moi boa. É necesario normalizar a vida canto antes. Como esta é unha situación moi descoñecida estamos tratando de adaptar o que sabemos doutros sitios, e cos pacientes con demencia tamén. Os recursos das asociacións deben comezar de novo, porque favorecen a moitas persoas e ás súas familias ao mesmo tempo.

-Que se aprenderá de todo isto?

-Oxalá isto abra os ollos a toda a sociedade e a quen toman decisións políticas. Os problemas destas persoas precisan de atención no hospital, en residencias e centros de día, e no domicilio; e hai que coordinar ben todo. Iso é ben coñecido hai décadas e non damos avanzado nas solucións; a ver se agora se afronta definitivamente e ben.

---

---

---