O grupo incorpora por primeira vez no seus espectáculos unha banda en directo
08 feb 2022 . Actualizado a las 21:31 h.Se o 30 de abril de 1992 non fallara o grupo que ía actuar nas primeiras xornadas sobre a actualidade da lingua galega que se celebraron en Pontevedra, quizais Migallas Teatro non tería existido. Aquel día houbo que improvisar; Carlos Yus chamou a María Campos e acabaron inventando un espectáculo de teatro e cancións. Tanto gustou e lle gustou que catro anos despois xa se dedicaba profesionalmente a iso de facer teatro, compaxinándoo coa súa actividade docente.
Aquel Cantante e as mulleres dou para 500 funcións por institutos, casas de cultura e teatros de toda Galicia e para crear unha personaxe, a señora de Palmírez, que triunfou no Luar de Gayoso. Este éxito afianzou unha carreira que seguiu coa gravación, aínda en casete, de Canta connosco!, e máis tarde, xa en soporte dixital, das Brincadeiras da lingua, que veñen de presentar a súa segunda tempada.
Entremedias houbo unha manchea de representacións en auditorios, colexios e ata enriba dun remolque; incontables obradoiros da Procura do Tesouro polos que, só no Pazo da Cultura de Pontevedra, pasaron tres mil nenos; colaboracións coa Orella Pendella e visitas teatralizadas. Migallas estrea o 2022 con 30 anos cantando con Migallas, montaxe na que, por primeira vez, incorporan banda propia. Non é que a música sexa algo novo nos seus espectáculos, pero si o é que soen en directo a gaita, o baixo, a percusión ou o acordeón. De dar a nota encárganse Borja García, Isi Baúlo e Anxo e Xaquín Xesteira, catro cambadeses que se xuntaron para incorporarse á compañía fundada por Carlos Yus e María Campos. Será un bo pretexto para percorrer a historia do grupo a través de temas de Canta connosco!, Pan de millo, O rap da lingua, Miña Abuela Manuela, O esqueleto ou O libro máxico, «que farán gozar de novo as nais e pais que as cantaron na súa infancia e os nenos e nenas de agora», din desde Migallas.
É un novo reto en tempos difíciles como estes do covid. Carlos Yus nunca houbera imaxinado ter que actuar en streaming ou con máscara. Faise duro, explica. «A primeira vez que actuamos durante a pandemia foi moi chocante non poder ver os risos nas caras do público». Logo dun 2020 horribilis, por fin o verán pasado Migallas volveu aos escenarios, pero ómicron segue sen dar tregua e nos concellos e os colexios —dous dos seus principais clientes— hai moitos reparos para contratar actividades que supoñan concentracións de xente.
Pero se Migallas leva tres décadas tirando da cultura popular galega, non vai un virus facerlle agora baixar deste carro. Cando eles debutaran na parroquia de Baión apenas había teatro infantil en galego. O panorama mudou moito, e para ben, aínda Carlos Yus opina que quedan moitas eivas e que o teatro e outras manifestacións artísticas en galego son máis necesarias que nunca, polo que supón para a «dignificación» do idioma e como ferramenta educativa. «Moito profesorado pensa que o teatro é só para o Nadal e o festival de fin de curso cando debería ser algo para facer durante todo o ano porque serve para traballar moitos contidos».
Canto non leva feito Migallas pola conservación dos xogos tradicionais e cantos ditos da cultura tradicional leva salvados do esquecemento grazas ás súas brincadeiras: tan tarantán tarantán tarantiña, o que non come non ten barriguiña, tan tarantán tarantán tarantola, o que non come non ten barrigola.
Os cativos están chamados a preservar este acervo cultural e Migallas está disposto a seguir facendo de correa de transmisión. Cando empezaron, moitos tiñan a menos o de actuar para nenos sen chegar a pensar que son eles, os rapaces, o público mais esixente. «É o máis sincero, se se aburren levántanse e marchan». E ao contrario; se se entusiasman chegan ás últimas consecuencias, como cando Suso Cortázar facía de pirata e ao grito de «adiante os meus valentes» un rexemento de cativos tomaron o escenario. É unha das moitas anécdotas que deixan tres décadas emocionando ao público, a gargalladas e con bágoas nos ollos. Carlos Yus lembra ben a aquel home que tras unha representación de Un avó achegóuselle para darlle unha aperta e agradecerlle que lle fixera rir e chorar. O espectador non esquecería aquela tarde; o artista, tampouco.