Los terremotos de Lorca, un antes y un después en la protección del patrimonio cultural en emergencias

Alfredo López Penide
López Penide PONTEVEDRA / LA VOZ

PONTEVEDRA

Rafa Estevez

Expertos de siete países analizan en Pontevedra la salvaguarda del patrimonio frente a catástrofes

26 nov 2021 . Actualizado a las 01:14 h.

La primera de las jornadas del Encontro de Conservación e Restauración que se desarrolla en el Edificio Castelao en torno a la Xestión de riscos e emerxencias no Patrimonio Cultural ha reunido, ya sea presencialmente o de forma virtual, a más de doscientos expertos procedentes de siete países para abordar la salvaguarda del patrimonio cultural en situaciones de catástrofe o emergencia. La cita arrancó este jueves en el Edificio Castelao del Museo de Pontevedra con la intervención Ángel Luis de Sousa Seibane, de la Dirección Xeral de Belas Artes do Ministerio de Cultura e Deporte, quien «subliñou o cambio drástico de valor que ten o patrimonio cultural na xestión das emerxencias dende apenas hai unha década, cando sucederon os terremotos de Lorca (Murcia): de ser secundario pasou a ter a mesma consideración que as infraestruturas e as telecomunicacións», destacaron desde la organización.

En su intervención, este experto «fixo un percorrido pola evolución sobre os instrumentos e estratexias coas que se dotaron as administracións públicas españolas para tratar con situacións imprevistas ou catástrofes naturais que podían afectar ao patrimonio». De este modo, puso de manifiesto que Lorca fue un antes y un después en la política de protección del patrimonio cultural. En este sentido, explicó que desde el 2009 el Ministerio de Cultura era consciente de la necesidad de crear un equipo interdisciplinar dispuesto a actuar de forma inmediata en situaciones de emergencia. «Creouno no 2010 e seis meses despois -engadiron dende o Museo- aconteceu a sucesión dos terremotos en Murcia».

Si hasta entonces en el concepto de emergencia solo abarcaba la seguridad de las personas, todo cambió con los terremotos: «Ata Lorca ningunha administración pública de ningún nivel consideraba unha prioridade a protección do patrimonio cultural en situacións de emerxencia. A partir de Lorca logrouse ampliar o concepto de emerxencia e considerouse a protección do patrimonio cultural, supeditada á atención da poboación, ao mesmo nivel que a de recuperación de infraestruturas ou telecomunicacións. Ao ano seguinte en 2012 encomendouse ao Ministerio de Cultura o Plan de coordinación e apoio para a protección de bens culturais en caso de emerxencia. E dende entón o patrimonio cultural foise incorporando na xestión das emerxencias», remarcó al respecto.

En su disertación, asimismo, aludió a que estos planes se encuentra con un problema fundamental: su implantación. Y es que, tal y como remarcaron desde el Museo, «non só interveñen os medios propios da institución cultural afectada en cada caso, senón tamén axentes externos como Policía Local, Bombeiros, Protección Civil, SUMA, ou as forzas e corpos de seguridade do Estado, que teñen que actuar cando a continxencia supera as capacidades internas». Es por ello que una de las líneas del Plan Nacional «é a formación específica tanto para o persoal cultural como para o externo, para facilitar criterios e metodoloxía de intervención en patrimonio cultural, un labor que ten sido interrompida pola pandemia».

Este Encontro de Conservación e Restauración fue inaugurado por la directora de la Escola de Restauración, Carme Lorenzo, y el director del Museo de Pontevedra, Xosé Manuel Rey, quien destacó el éxito de estas jornadas al reseñar que «contan coa asistencia presencial de 120 persoas e en liña doutras 90 que participan dende países tan dispares como Italia, Bélxica, Estados Unidos, Brasil, Bolivia ou Exipto».