Diego Ameixeiras, escritor de novela negra: «Como nas cidades pequenas, en Ourense todo ocorre máis amodo»

xosé manoel rodríguez OURENSE / LA VOZ

OURENSE CIUDAD

Quen son. «Diego Ameixeiras, xornalista e escritor. Crecín en San Francisco e O Couto. Dende o 2004 levo publicadas doce novelas. Creo na literatura como un modo de autodefensa». PACO RODRÍGUEZ

O autor volve con «O cervo e a sombra» aos barrios onde medrou

27 ene 2022 . Actualizado a las 15:53 h.

A pandemia rachou a regularidade dos encontros entre Diego Ameixeiras (Lausana, Suíza, 1976) e os lectores. Nos últimos tempos viña asinando un libro por ano, periodicidade que se tronzou desta volta porque a covid tamén pasou factura ao sector editorial. Como a todo. Logo de tres anos de silencio Ameixeiras reclamou o seu espazo na mesa de novidades das librarías e recoñece estar contento coas reaccións que lle están a chegar por parte dos seus lectores. En O cervo e a sombra (Xerais, 2021) o escritor e guionista volve á súa cidade e aos escenarios coñecidos. A novela é unha historia centrada na madurez dun grupo de rapaces creada como un relato coral elaborado arredor da figura do protagonista: Mateo. Cando neno perdeu aos seus pais nun accidente de coche e xa de maior Mateo, exdrogadicto que malvive como pode a base dos choios que van saíndo, comparte a vida cunha catedrática de instituto xubilada e sente inquedanzas espirituais.

—Volve á cidade e ao Couto?

—Si. O Couto e San Francisco, os barrios aos que está vencellada a miña vida, son os escenarios que teñen protagonismo. A volta é algo normal. Cando vas avanzando en idade hai unha relación forte coa memoria e a miña segue a levarme a Ourense. Como dicía Marsé, un vai medrando cara á infancia; e no meu caso o pasado é cada vez máis grande. A cidade forma parte da miña identidade, dos lugares decisivos da miña vida e de onde medrei.

—Disque algún día comentou que en Ourense non ocorre nada.

—É certo que se fai referencia a iso máis non son consciente de ter dito tal cousa ou ao mellor foi unha forma de falar que non se interpretou correctamente. Como en todas as cidades pequenas en Ourense todo ocorre máis amodo, a pouca velocidade. E aínda que poida parecer que non pasa nada, debaixo desa tona de aparente calma é onde se dan as grandes tensións e os conflitos, os dramas persoais, aínda que a imaxe que se transmite é a dun lugar apracible.

—Como definiría «O cervo e a sombra»?

—É unha obra sobre a esperanza e a necesidade de crer en algo. Está escrita como unha novela negra pero que, en certo sentido, intenta abrir unha porta cara á esperanza, cara á luz. Conta a historia dun pequeno traficante de droga que se ten que enfrontar a un suceso moi dramático da súa vida e, ao mesmo tempo, tamén está pelexando coas súas dúbidas de fe. É alguén que necesita crer en algo, ter unha esperanza, e deixar de ser unha persoa cínica e sen ningún tipo de futuro. Trata diso, desa necesidade que temos todos de crer en algo que sexa certo. Ou verdadeiro e limpo.

—Resulta novo na súa obra ese aspecto da necesidade dunha base relixiosa ou de crenzas.

—Parecíame que podía funcionar ben poñer a un personaxe marxinal ou de certo submundo urbano, como o do protagonista, en diálogo cun crego. Cun crego ademais que está moi achegado á realidade do seu tempo e coñece moi ben a rúa. Polo que me comenta a xente que leu a novela iso resúltalle atractivo e curioso.

—A súa cidade, os seus barrios, o casco histórico... Ten algún pouso de realidade ou é todo ficción?

—Hai unha certa combinación das dúas cousas. Un material que ten a súa orixe na imaxinación e logo aspectos que vas lendo nos xornais, que che van contando ou que ti ves cos teus propios ollos, pero non hai referencias a casos concretos. Si que entendo que na novela algo se vai metendo, pero máis de xeito subconsciente que de forma deliberada. O que si é consciente é esa forma de debuxar a cidade que está na cabeza dos protagonistas: como un auténtico inferno do que non poden fuxir e, ao mesmo tempo, o lugar onde están as súas emocións en primeiro plano.

—Nas referencias á obra aparecen como aspectos destacados as citas a persoeiros do cine, a literatura ou a filosofía?

—Non é algo que faga moi conscientemente, pero si que é certo que na maioría das miñas novelas hai referencias ao cine, á literatura ou culturais, así variadas. E supoño que é lóxico cando escribes a partir da experiencia e do que un le, ou que ve nunha pantalla, no cine ou na televisión. Para min definir aos personaxes tamén é facelo a través dos seus gustos culturais, aínda que a veces hai que ter coidado con iso para non abusar demasiado ou que resulte excesivo o que se faga. Neste caso, tratándose da catedrática xubilada que coida a Mateo, a min apetecíame que nalgún momento falara das películas que amou na súa mocidade, que se refira a títulos do neorrealismo italiano. É unha forma como outra calquera de definir a un personaxe.

«As cousas mudaron e na actualidade a casa é o lugar de consumo cultural»

Formado no xornalismo, Diego Ameixeiras rematou facendo da literatura e do seu traballo como guionista o centro da súa actividade. Ten asinado un bo número de proxectos no sector audiovisual e mesmo se implicou nunha proposta escénica. Cunha pandemia que anda ás voltas e reclama a súa condición de protagonista cada pouco, as iniciativas audiovisuais foron un apartado especialmente prexudicado, como a actividade cultural en xeral. O ourensán é optimista, sen perder de vista unha realidade que é mellorable, e confía na recuperación.

—Foi particularmente duro o impacto do coronavirus no seu traballo como guionista?

—Afectou moito e houbo problemas para sacar adiante as rodaxes. Agora vívese cunha certa tranquilidade. É necesario que o sector saia adiante e se sigan facendo boas series e boas películas. Nese sentido tento ser optimista, outra cousa é que vexas que as salas dos cines seguen a estar baleiras e aí é onde se abre un pouco de desesperanza.

—Volveremos ao de antes?

—O consumo do audiovisual vai por outro lado. Estamos todos máis metidos na casa e iso dá mágoa. A min onde me gusta que se comparta o cine é nas salas pero o mundo hai tempo que está xirando cara a outro lado e a casa creo que xa é o lugar fundamental de consumo cultural na actualidade.

—Traballa nalgún proxecto neste momento?

—Agora mesmo non. Estoulle dando voltas a outra novela, ando coa promoción desta e agardo que se poda materializar o proxecto de editar O cervo e a sombra en castelán. E nesas ando.

—A tradución será súa?

—Si. Teño xa feito o traballo. O que pasa é que os tempos das editoriais son os que son e algunhas das miñas novelas saíron ao mesmo tempo en galego e castelán e noutros casos houbo que agardar. Hai que ter paciencia.

O xornalista que mudou en autor premiado e recoñecido guionista

Suízo de nacemento e ourensán de crianza, o universo literario de Diego Ameixeiras volve con asiduidade a esa cidade que el refundou como Oregón. Tamén, como todo bo escritor do xénero que se gabe, é o creador dun singular detective, que non é outro que Horacio Dopico. A traxectoria creativa de Ameixeiras vai da man dunha chea de premios. Entre outros o Xerais, o especial do director da Semana Negra de Xixón, Irmandade do Libro ou o Antón Losada Diéguez.

—Mantén unha boa relación cos premios.

—Sempre axudan. Ás veces economicamente, non hai que negalo, e ás veces como un recoñecemento. A todos nos gusta que nos digan que facemos as cousas ben. Cando me deron o Xerais, que alá vai porque era o 2006, para min foi moi importante porque decateime que a cousa podía ir en serio. Tampouco hai que obsesionarse por unha carreira literaria vencellada aos premios. Cando veñen eu celébroos moito e alégrome tamén cando llos dan a xente que creo que os merece e lle van axudar no seu traballo.

—Que o levou a pasar do xornalismo ao audiovisual?

—Foron circunstancias laborais. Nun momento determinado o que se me puxo diante foi o guión audiovisual e empecei a tirar por aí. Tampouco deixei o xornalismo como tal. Manteño unha colaboración semanal e iso fai que siga unido á profesión, aínda que non é o mesmo que cando era o meu traballo principal no día a día. O audiovisual me sigue parecendo un lugar confortable dende o punto de vista vocacional: tes a posibilidade de inventar historias, de escribir con liberdade.

—Fixo algunha incursión escénica. Volverá ou quedou en algo puntual?

—O teatro foi un encargo que tiven nun momento determinado e unha experiencia interesante. Ademais de traballar con Jorge Coira, que é un director ao que admiro moito. Pero non son escritor de teatro.