Juanjo Otero: «Hai que recuperar os valores e os oficios ligados á madeira de piñeiro»

Santiago Garrido Rial
s. g. rial CARBALLO / LA VOZ

O CARBALLIÑO

Santi M. Amil

El arquitecto es uno de los participantes en el Foro Voz sobre la madera que se celebra esta tarde en O Couto

24 oct 2019 . Actualizado a las 15:13 h.

O arquitecto Juanjo Otero, nacido no Carballiño en 1977, e afincado en Ourense, onde ten o seu estudo (MOL Arquitectura) co que xa conseguiu moitos premios e recoñecementos, participa estar tarde na Fundación Eduardo Pondal de Ponteceso no Foro Voz dedicado á madeira. Na mesa de debate e propostas, que empezará sobre as 18.15 horas, estará acompañado por Ignacio Lema Piñeiro, director da Axencia Galega da Industria Forestal; Ismael Olveira, da Fundación Arume, e Fernando Sanz, técnico de CIS Madeira.

-De que falará vostede?

-Un pouco do emprego da madeira en arquitectura, e sobre a do piñeiro máis en particular. Creo que hai que recuperar os valores e os oficios ligados á madeira de piñeiro, tanto no interior como no exterior.

-Custa facelo?

-Hai algunhas inercias negativas, como que é de baixa calidade. Se xa construír con madeira é complexo, se é a de piñeiro, máis. Hai medidas boas, e de feito a Administración está fomentando o seu uso en concursos públicos, onde si se valora, tanto en acabados como en estrutura. Pero con esta madeira temos ademais inconvintes como as certificacións legais que impiden actuar con rapidez. Estase avanzando moito, e hai proxectos europeos coa colaboración da USC nos que se traballa cunha alta carga tecnolóxica.

-Tamén hai máis medo a que arda.

-Hoxe vou falar dunha vivenda que ardeu nunha vaga de lumes, fora moi comentada mediaticamente, en Carballeda de Avia, e reconstruíuse en madeira totalmente. Foi como un reto: confiaban na madeira para volver a construír.

-Se hai problemas para usar o pino, por que non usar outra madeira?

-Xa non é só iso. O tema é recuperar o valor do noso bosque, de piñeiro, de castiñeiro... As árbores que veñen do norte de Europa traen todas as certificacións, pero a min chéirame a gasóleo por tanto transporte que se emprega para que cheguen ata aquí, por moi sostible que sexa. Hai que fomentar o de aquí. Non é chauvinismo, é usar a madeira quilómetro 0. Poñerlle couto ao eucalipto tamén é fomentar o bosque autóctono. E o piñeiro non é só madeira: é toponimia de aquí, apelidos... Se se aproveita ben pode xerar valor forestal e mellorar na súa calidade.

-O que pasa é que un estudo de arquitectura pouco poder facer ante todo iso.

-Nós somos un pequeno escalón, pero queremos traccionar nese cambio, nese avance. E queremos facer proxectos usando madeira. É un material de cercanía, de emisión de carbono cero. Useina incluso nun parque infantil, e no mellor restaurante do polbo do Carballiño: fachada, cuberta, revestimentos interiores...

-É cara?

-A madeira de piñeiro é moi barata. En relación calidade-prezo é unha aposta fabulosa. Admite moi ben o pintado, e tamén o termotratamento, xa non hai esa limitación de que se deteriore no exterior.

Estreno del documental «Que din os rumorosos», de Omar Rabuñal

El salón de actos de la Fundación Eduardo Pondal acoge, a partir de las 17.30 horas, la emisión del documental Que din os rumorosos, de Omar Rabuñal.

Relata el pasado, presente y futuro de la madera en la zona. Pasando por varios concellos da Costa da Morte, analiza la importancia que tuvieron en su día las decenas de aserraderos existentes, y también el cierre de muchos de ellos. Y también la carpintería de ribeira, con algún astillero aún en activo, pero ya nada que ver con el esplendor que tuvieron Cabana (sobre todo) o Laxe, por ejemplo. También se habla en este trabajo sobre el presente, de empresas que supieron buscarle una salida alternativa a la madera, y de los retos del futuro.

«A industria da madeira ten sido vital nas comarcas de Bergantiños e Costa da Morte xa dende os tempos da posguerra. En torno aos moitos serradoiros estendíase toda unha florecente rede de actividade que, en boa medida, tiña o piñeiro como nexo común. Daquel esplendoroso pasado quedan hoxe un presente e un futuro de retos», se puede escuchar en el documental. Y todo ligado a la figura de Eduardo Pondal y sus pinos, como recordó ayer el propio Rabuñal en una entrevista en Radio Voz.

En detalle

Qué y dónde. La intensa jornada denominada Que din os rumorosos se celebra hoy durante todo el día en la Fundación Eduardo Pondal, en O Couto, Ponteceso.

Por la mañana. Arrancará a las 10.00 en el salón de actos. Primero, con la Contada da Igualdade con Dolores Centeno, Polo correo do vento, y el concierto O son da madeira con gaiteiros del Centro Coreográfico. Participa el alumnado de las escuelas de Malpica, Ponteceso y Cabana.

También a esa hora, pero en el exterior, habrá juegos tradicionales de madera a cargo del Melga de Ponteceso y drones Vixiantes do monte con el equipo De Toro. Participa el alumnado de las escuelas de A Baña, Santa Comba y Coristanco.

En el patio, a las 11.30, habrá un magosto, denominado Don castiñeiro. Y en el salón de actos, una hora más tarde, se repetirán las actividades de Dolores Centeno y el Centro Coreográfico, con alumnos de los colegios anteriores. Y, justo al revés, los juegos y los drones se reservan en esta franja para los de Malpica, Ponteceso y Cabana.

Además, el alpendre acogerá un obradoiro para familias en torno a los frutos del otoño: mermeladas A Castrexa, y Castaña de Galicia, con J. Mato.

Al mediodía habrá una comida da confraternidad para representantes institucionales, profesorado, técnicos y voluntariado.

Por la tarde. Desde las 15.30, en la lareira, habrá un simulador de procesadora forestal, con alumnos de Xestión Forestal de Fonteboa. Dentro, información sobre certificación de la madera, para todos los públicos. En el alpendre, Do monte ao patio, a cargo de la cooperativa Miudiño, para el profesorado. A las 17.30 será el estreno de Que din os rumorosos, de Omar Rabuñal, y a las 18.15, el Foro Voz. Irma Macías, cantante de Luar na Lubre, cerrará con el Himno Galego.