Iñaki Basallo lembra os tempos duros de disciplina escolar e a indecisión para dedicarse á arte
04 abr 2016 . Actualizado a las 17:36 h.A Iñaki Basallo a disciplina resísteselle. El, tan tranquilo, tan afable, tan discreto e tan falador a un tempo, salpica o seu discurso de memoria académica con continuos laios contra a disciplina: a do colexio Cisneros primeiro, a da Normal despois, a das escolas de Belas Artes...
Naceu -na Ponte, en 1952- como Ignacio Vázquez Nóvoa e, cando o artista se fixo máis grande có neno, adoptou o segundo apelido materno e converteuse en Iñaki, Iñacio, Ignacio... Basallo. Hoxe, os papeis oficiais rezan Ignacio Vázquez Nóvoa-Basallo. El, coma o nome, tampouco é o mesmo.
O seu cambio vital evidénciase neste regreso aos pupitres de Cisneros. O centro onde rematou o bacharelato superior daquel plan de estudos anterior á EXB sábelle a vello. Ten para o escultor o arrecendo doce dos tempos fuxidos e o estraño resaibo rancio de estilos sociais e educativos felizmente superados.
«Eu tiña uns 15 anos cando cheguei aquí, a finais dos 60; era como un correccional. Os internos baixaban en pixama e bata ao estudo porque, como non había espazo, en vez de recreos tiñamos horas de estudo, con vixiantes. Eran moitas horas pechados».
Naquel mundo no que pululaban profesores como Xaquín Lourenzo Xocas ou José Luis López Cid, Basallo esperta as súas lembranzas ante Antonio Saco, o mestre de Debuxo Técnico. Na mesma tarima de hai medio século, o alumno agasalla ao mestre con todo un símbolo: unha paxariña de papel. «Eu asocio a Saco coa papiroflexia. Para min -asevera Iñaki entregándolle a figuriña que trae feita da casa-, isto é el. Saco ensinoume a facer a pajarita, o barco, a palomita... e despois debuxabámolas reproducindo as liñas da papiroflexia».
«Xocas -continúa- deume Xeografía, Historia e Literatura; embalábase falando e a xente, como era medio xordo, non lle facía moito caso. En Historia falaba dos celtas e en Literatura, ata o Quijote, pero con todo detalle».
A segunda escena dese teatro de disciplina tan amargo para Basallo desenvolveuse na Normal, o vello Maxisterio. Apuntouse ao primeiro curso, pero non chegou nin a mestre frustrado: «A Normal tamén era moi de disciplina; non pegaban, como nas escolas, pero os profesores eran moi maiores e os alumnos facían trasnadas como se fosen nenos pequenos... O de matricularme en Maxisterio foi cousa da miña nai, que era analfabeta pero encargábase de todo da miña educación. Ela viu que era o máis parecido á Universidade que a familia se podía permitir e matriculoume. Ao final eu deixeino porque me saíu todo mal; estudar non foi o meu porque son disperso. Por gustar creo que nunca desfrutei de ningunha materia; ao final hai que saber sumar, multiplicar e dividir, pero a regra de 3 xa non chegas a lembrala».
Seguros e oposicións
Despois dun efémero traballo nunha oficina de seguros, un curso na Escola de Artes e Oficios da Deputación, onde comezou a modelar con barro, e un amago de preparar oposicións a ministerios na mítica Academia de Angelines Quintela, Basallo vexetou «no limbo da indecisión un tempo. Facerse artista non era aconsellable pero funme metendo, metendo...».
Animado por Manolo Buciños, con que contactou a través, de novo, da súa nai, Basallo intentou entrar en dúas academias de Belas Artes, a de Madrid e a de Sevilla, pero -terceira escena- a disciplina ferroulla outra vez: «O problema de todo ese mundillo é que hai que ter constancia; aquelo era a Academia!, esa disciplina de copia de xeso, proporcións... Decidín pasar diso e fun a unha escola catalá de artes e oficios aplicados, a Escola Massana, cunha beca».
A partir de aí xa non houbo volta atrás e o hoxe membro da Real Academia Galega de Belas Artes, o inimigo da disciplina, séntase nun pupitre de Cisneros e amósalle ao seu mestre a súa última ocupación: a minuciosa e disciplinada práctica de caligrafía clásica. E Saco, sorrindo, conclúe: «Dende logo, Basallo non destacaba por ser rebelde nin mal estudante nin nada diso; fisicamente, tiña cara de neno moi neno e era moi delgado».