O neno que escoita un relato oral á carón do lume, mentres a súa nai ou a súa avoa cociñan, xa nunca tornará ser o que era. Con esas palabras acaba de levantar un muro que sempre lle protexerá da soidade, do frío ou dos lobos que ouvean fora. Iso é, precisamente, o que facía o home primitivo: á noitiña, acendíanse cacharelas e algúns, polo xeral anciás ou anciáns, contaban ao resto historias do pasado, lendas ou mitos protagonizados polos heroes antigos ou os seus deuses. Cada vez que as contaban, alterábanas un pouco, aderezándoas coa súa fantasía ou a súa colleita de lembranzas, ata que se convertían en historias propias.
Rafael Dieste, gran contador galego, dicía que un conto é un remuíño de avelaíñas arredor dunha luz. Non se me ocorre unha maneira máis bonita de describir estas pequenas historias coas que un ser querido nos agasalla sen darse conta, mentres cose, mentres cociña, mentres esfolla o millo ou pela chícharos.
O termo avelaíña faime pensar tamén en vagalume, outra fermosa palabra da lingua galega que ten unha chea de sinónimos, cada cal máis xeitoso: Di a RAG: Vagalume, insecto dá orde dos coleópteros, do que a femia se asemella a un verme por carecer de ás e élitros e por ter o abdome de forma alongada, formado por aneis que emiten luz na escuridade. Sinónimos: bicho do lume, cociñeiro, coco de luz, lucecú, meiga, vella, vella do caldo, vella dos valados, vella facendo as papas, vella facendo o caldo, vella sen dentes, velliña dá cea, verme canteiro, verme carpinteiro, verme dá luz, verme de luz.
Luz na escuridade. Paul Valéry dixo que a tenrura era a memoria de ser tratados con atencións extraordinarias por mor da nosa debilidade. Sen decatarse, a linguaxe constrúe historias inzadas de significados e ningún neno esquécese desas palabras que a súa nai ou a súa avoa regaláronlle unha vez. Que hai máis bonito e reconfortante que unha vella facendo as papas mentres che conta unha historia?