Entre «palabra» e «maxia branca», dúas letras bastan para formar o tropo. A través dunha conxunción mínima, dese ditongo en devalo -ou-, Xela Arias establece a equivalencia: identifica o exercicio poético co exercicio da maxia máis dadivosa, aquela tradicionalmente orientada ao ben, ao auxilio, á harmonización da vontade humana coas forzas da natureza. A salvífica equiparación non é estraña, por vir dunha autora que fixo da súa vida unha longa gravitación en torno á palabra -escrita, pronunciada e traducida-, e resulta valiosa para aproximarse ao seu pensamento poético.
Así operan as poetas, legando versos-nó, capaces de hibernar longamente na nosa memoria até despregar todo o seu sentido.
Entre as finalidades que un poema pode ter, desde as máis liviás até as de maior calado exploratorio, a poeta solicita, na estela de Cirlot: «Unha palabra ou maxia branca / que destrúa incinere como agora».
Pero cal é o poder do poema, que consegue reducir a cinzas? No caso de Xela, o poema ben pode calcinar o equilibrio impostado e a orde das cousas; é quen de abrasar as inercias da linguaxe, as da lectura e mesmo as do circuíto literario, ante cuxas lóxicas ela amosou certa resistencia.
A súa actitude inconformista e esixente evidénciase, entre outros, nas parénteses temporais entre libros, nas obras que desestimou para publicación, e moi especialmente no pulso incisivo das súas declaracións e dos textos máis ensaísticos, que concibe como pezas capaces de tomarlle o pulso ao panorama poético do seu tempo. Descóbrese rotundamente libre no trazado dunha xenealoxía lectora, capaz de abismarse nos simbolistas franceses tras Rosalía e Bécquer, de recuncar en Novalis e Rilke para ambicionar, posteriormente, a apertura poética do rock independente de Nova York, queréndose unha «Lou Reed en feminino».
Confirma: «Eu fago de maxia e palabra cinzas / algo premeditado / que cumplo e é un tributo ó que me afago», cifrando outra vez a relación coa palabra en termos de convivencia: «A palabra (...) avense a min», «o poema vaime»; a mesma convivencia que aconsellaba cos textos, o mesmo esforzo, afirmando que a medida da poesía a dá o lector.
Quizais un dos trazos maiores sexa a súa confianza na metamorfose, vital e artística. A aceptación de canto se pode ser no transcurso dunha vida, a exploración interartística. Cara ao final, a súa poesía emprende a conquista dunha nitidez e despoxamento efectivos. Mais igual que as augas, que arrastran detritos das montañas e forman novas paisaxes, a poética de Xela arrastra procedementos e temáticas que a imantaran desde o comezo.
Que «existe a maxia e pode ser de todos» sabémolo, cando menos, desde que Xohana Torres logrou nun poema que Penélope lle retrucase ao oráculo. Tamén Xela retrucaría: «A que tanto nobelo e tanta historia?». Queda moita Xela por ler, a pé de verso, coas ferramentas da teoría e da crítica. Por agora, para encarreirar estas Letras 2021, o meu desexo non é outro que maxia branca, inconformismo, celebración da metamorfose.