Miguel Hernández na Almudena

Siro
Siro PUNTADAS SEN FÍO

OPINIÓN

Siro

05 dic 2020 . Actualizado a las 05:00 h.

A denuncia e a soflama chegáronme en forma de WhatsApp hai un par de semanas: «O Axuntamento de Madrid borra os versos de Miguel Hernández no cemiterio da Almudena. Ateiguemos as redes sociais con eles». E engadía o poema borrado, popularizado por Serrat nunha preciosa canción: «Para la libertad me desprendo a balazos/ de los que han revolcado su estatua por el lodo./ Y me desprendo a golpes de mis pies, de mis brazos,/ de mi casa, de todo./ Porque donde unas cuencas vacías amanezcan,/ ella pondrá dos piedras de futura mirada/ y hará que nuevos brazos y nuevas piernas crezcan/ en la carne talada./ Retoñarán aladas de savia sin otoño/ reliquias de mi cuerpo que pierdo en cada herida./ Porque soy como el árbol talado, que retoño:/ porque aún tengo la vida».

O feito resultaba incomprensible e ridículo, ademais de vexatorio para o admirado poeta, polo que, como calquera persoa sensible, deberíame sumar aos vingativos do agravio. Pero eu coñecíao desde o mes de febreiro, cando se produciu; e sabía que a retirada da placa de pedra cos versos formaba parte do desmantelamento que o Goberno do alcalde Martínez Almeida fixo do memorial que o de Manuela Carmena empezara a construír en homenaxe aos 2.937 represaliados polo franquismo en Madrid, entre 1939 e 1944. Un conxunto monumental con todos os nomes, datas da morte e dúas placas máis. A segunda reproducía as palabras da xove Julia Conesa -unha das Trece Rosas- cando ía ser fusilada contra a tapia do cemiterio: «Que mi nombre no se borre en la historia»; e explicaba a razón da obra: «En memoria y reconocimiento a las cerca de 3.000 personas ejecutadas e inhumadas en esta necrópolis entre abril de 1939 y febrero de 1944». A terceira era de denuncia: «Finalizada la Guerra Civil en Madrid, la dictadura del general Franco reprimió ferozmente a sus enemigos políticos. Consejos de guerra carentes de cualquier garantía procesal dieron lugar a numerosas ejecuciones por fusilamiento o garrote vil».

Era, en fin, un sentido recordatorio dos mortos e un enorme monumento ao sectarismo político; porque non so ignoraba as 2.400 vítimas da represión republicana en Paracuellos, senón que un par de centos dos homenaxeados foran chequistas e participantes nas matanzas. Non vira nada igual des que, hai corenta anos, nun coloquio, alguén falou do asasinato de García Lorca como exemplo dos crimes horrendos franquistas e eu recordei o de Muñoz Seca como exemplo dos republicanos. Aquel home ergueu os brazos e berroume: «Por favor, como se lle ocorre comparar a Muñoz Seca con García Lorca!».

Sigo pensando que a gran diferenza entre as represións franquista e republicana está en que políticos como Azaña, Prieto e Clara Campoamor recoñeceron as atrocidades cometidas na España roxa, e os vencedores na Cruzada xamais recoñeceron as súas.

O novo texto do memorial di: «El pueblo de Madrid a todos los madrileños que, entre 1936 y 1944, sufrieron la violencia por razones políticas, ideológicas o por sus creencias religiosas. Paz, piedad y perdón».

Moito mellor, pero eu deixaría os versos de Miguel Hernández. Valen para todos e seguro que a el, hoxe, gustaríalle.