Tras case tres meses sen contacto, os familiares das persoas ingresadas nas residencias de maiores puidemos acceder aos nosos seres queridos. Foi na segunda fase da desescalada. O procedemento requiría solicitude da residencia e autorización da Xunta de Galicia. Ata onde eu sei, todas actuaron con criterio e prudencia.
Durante este tempo compartín ansiedade e angustia con familiares de persoas ingresadas na mesma residencia na que está a miña nai ou noutras. Matrimonios separados, un dentro e outro fóra, logo dunha vida xuntos; fillas e fillos coma min; irmás e irmáns; netos. Todos recoñeciamos a dureza deste tempo de incerteza, conscientes de que, en todos os casos, o calendario ía en contra nosa e que cada día sen velos era un tempo descontado do diario dos afectos. Un amigo coa súa muller ingresada contábame que o illamento agrava as situacións que en circunstancias normais non causarían alarma, como a subministración dun analxésico ou unhas décimas de febre.
No meu caso, o protocolo do reencontro está sendo estrito. Unha visita por semana de media hora de duración, un só familiar, a ser posible sempre o mesmo, sen opción de manter comunicación a través do tacto, recipiente de auga con lixivia na entrada para o calzado, toma de temperatura, asinar unha declaración que expresa a aceptación das condicións, cobertura dunha ficha na que se nos pregunta se tivemos relación co virus, desinfección das mans e máscara facilitada pola residencia. Na sala, catro postos de visita. Entre familiar e residente, dúas mesas que marcan os dous metros de distancia establecida.
O meu primeiro día foi o 29 de maio, data do 91 aniversario da miña nai. Xa dende a noite anterior vinme posuído por unha angustia que non era quen de controlar. Temía descubrir que me esquecera. Dubidaba da miña capacidade para establecer contacto con ela, cega e cun proceso implacable de dexeneración cognitiva, consciente de que a voz e o tacto son os nosos recursos para a comunicación.
Ao cabo, chegou, sentada na cadeira de rodas. Situárona diante de min. Deixei pasar uns segundos e dixen: Ola mamá! Ela abriu os ollos cegos, buscando o lugar do que viña a voz e respondeu un «ola» que levaba dentro de si a sorpresa, a emoción e o amor. Foron dez minutos máxicos, nos que respondeu ás miñas preguntas e compartiu comigo unha canción, mentres estendía os brazos sobre a mesa buscando a miña voz cos dedos. Superado ese instante inicial, dedicouse ao seu. Un falar difícil de entender, linguaxe en flor e transparente, aínda que eu non a comprenda e deba interpretar, porque é a súa, a que corresponde a este tempo seu.
Volvín o día 3 de xuño e sorprendeume de novo. Non manifestou sorpresa. O seu saúdo e o seu comportamento foron os de sempre e comprendín que as diferentes reaccións de cada día indican que, malia o seu tránsito cara o val da sombra, aínda distingue entre o extraordinario e o cotián.
Volverei cada día que me dean cita e sei que seguirei aprendendo.