Amalia, unha das irmás de meu pai, era unha morena preciosa, cunha risa para anunciar dentífricos. Casou con Olegario, un asturiano tan guapo e simpático coma ela, que traballaba de delineante na fábrica de armas de Trubia, e naquela vila pequena crearon o seu fogar. Tiña eu oito anos cando meus pais acordaron visitalos, aproveitando que o Arsenal C. F. ía xogar co Trubia, e podiamos viaxar no Pegaso de Bazán, cos xogadores. Gustoume toda a familia: a nai de meu tío, unha velliña diminuta, de loito rigoroso, cun cento de medallas de santos penduradas do pescozo, dos que cada noite me contaba a vida e milagres; meu curmán Olegario, mozo de vinte anos, xogador de fútbol en modestos, pero cun club de fans, feminino, que nin Cristiano Ronaldo; e sobre todo meu curmán Vicente, encantador coma o Tony Perkins da película Aimez vous Brams?
Era un ano máis novo que o irmán, pero dedicoume todo o tempo e, ao saber que me gustaba o debuxo, aprendeume a facer a cara dun pallaso moi gracioso, con poucas liñas. Vicente levoume a todas partes, falándome, facéndome rir, mostrándome cousas novas… Era tan divertido e xeneroso que non tardei en admiralo e querelo.
A véspera da volta a Ferrol fomos ao casino. Aquel non era un casino clasista, pois entraban todos os veciños, e Vicente díxomo; pero, aínda así, fun cohibido. Era mediodía e, chiscándome un ollo, preguntoume:
-¿Te apetece un vermú?
Eu non sabía que era un vermú, pero dixen que si, e foi un acerto porque, cunhas olivas recheas de anchoa, sóubome a gloria. O día era precioso, o sol aloumiñábame e souben que estaba a vivir un momento de felicidade plena, alí, en Trubia, co meu curmán Vicente.
Cando o camareiro veu recoller as copas baleiras vin o xeo derretido na miña, e collina para apurar o último grolo. O camareiro comentou, burlón:
-¡Hale, gallego tenías que ser!
Eu era timidísimo e sentín tanta vergoña que me puxen vermello ata as orellas; pero, ademais, por primeira vez comprobei que «gallego» podía ser unha aldraxe. Busquei, coa ollada, a axuda de Vicente e descubrín, abraiado, que tamén el ría. Doeume tanto que alí mesmo deixei de querelo, e aquela tarde non quixen acompañalo, e pola noite non durmín co desgusto.
Á mañá seguinte o bus saía cedo cara a Ferrol e meus tíos e curmáns viñeron despedirnos. Eu ía calado, cos ollos no chan, e todos pensaron que tiña sono. Subimos ao bus e sentei a carón dunha xanela. O motor estaba a quecer e, fóra, a familia seguía saudándonos coas mans, enviándonos bicos e sorrisos, sen que eu respondese a nada. Non me despedira de Vicente, nin lle agradecera as súas atencións; sabía que non facía ben, pero decepcionárame tanto e sentíame tan anguriado…
A noite fora fría e os vidros das ventás tiñan unha capa grosa de xeada. Puxen o dedo no cristal e empecei a debuxar aquel pallaso que el me aprendera. O bus púxose en marcha, volvín a cabeza e vinos aos catro, sorrindo e dicíndonos adeus. Non sei se cheguei a correspondelos; pero sei que as bágoas me chegaron aos beizos e cando ollei o debuxo do pallaso na xanela descubrín que dúas pingas se desprenderan dos seus ollos en cruz, e choraba tamén.
Aquel pallaso é o primeiro debuxo que, desde hai 60 anos, fago para gañarme os nenos da familia e dos amigos, os alumnos máis novos dos colexios… E nunca falla.