Parábola do lume

Víctor F. Freixanes
Víctor F. Freixanes VENTO NAS VELAS

OPINIÓN

14 ago 2016 . Actualizado a las 05:00 h.

A miña amiga Minia saiu onte de casa cos seus compañeiros de instituto coa ilusión de ver as estrelas de agosto, as bágoas de San Lorenzo, que dicían os vellos, as fachas, que seica traen as boas noticias e anuncian os tesouros ali onde caen: os tesouros agochados dende os tempos dos mouros, que segundo o Ciprinillo, o libro maravilloso de San Cibrán que don Xosé María Álvarez Blázquez datou no seculo XVI, aínda andan ciscados polo país (os tesouros) agardando a palabra máxica que se acorde deles. Segundo a ciencia dos devanceiros cada tesouro está protexido por unha palabra, como aquel «ábrete, Sésamo» do conto de Alí Babá. Quen coñeza a tal palabra, con só pronunciala no momento axeitado, farase dono do tesouro. No fondo estamos perante a teoría do coñecemento, transmitida a través da mitoloxía popular. A sabeduría (o coñecemento) abre as portas do mundo. A sabeduría (o estudo, a investigación, isto que agora chamamos I+D) é a ferramenta que transforma a realidade, vence atrancos, orienta o futuro ao noso favor. As fachas de San Lorenzo cruzan o ceo e alí onde caen disque sinalan o lugar do tesouro. Outro cousa é saber avivalo. A tradición di tamén que, se non acertas coa palabra, o tesouro non só non se dá senón que se arrepón contra o intruso, e daquela é a hora da fin do mundo para o ousado pescudador e mais para a súa xente toda, disque ata a sexta ou sétima xeración. Tales son as maldicións dos tempos antigos. Cunqueiro sabía moito destas cousas, ás que dedicou nada menos que o seu discurso de ingreso na Real Academia Galega no ano 1964 (Tesouros novos e vellos). O mundo sostense sobre unha Trabe de Ouro e unha Trabe de Alcatrán, ambas cruzadas. A Trabe de Ouro é a fartura. A Trabe de Alcatrán, a desgracia. Se o curioso se achega á Trabe de Ouro e non acerta coas palabras máxicas (se carece do necesario coñecemento, estudo, preparación) e, por confusión, roza a Trabe de Alcatrán, o universo todo choutará polos aires e arderán os catro puntos cardinais. Algo debemos descuidar os cidadáns galegos nos últimos tempos. Nalgunha confusión debemos andar extraviados. A miña amiga Minia saíu por ver as bágoas de San Lorenzo, as fachas que anuncian a localización dos tesouros, e o único que atopou foi unha xigantesca fumeira. Non se vía nada. Imposible enxergar as estrelas. Mentres os seus veciños urbanitas enredaban coas fazañas dos heroes olímpicos (outra mitoloxía da que habería que falar), a aldea galega, a Galicia rural, castigada polo despoboamento e a falta de expectativas, polo abandono e a escaseza de planeamento e recursos, ardía coma unha tea, que en galego tamén dicimos facha. As fachas caían do ceo e, no canto de iluminar os tesuros, as riquezas do país, as oportunidades, aquilo semellaba un inferno. Tal é a parábola destes días. Os verdadeiros heroes olímpicos eran (seguen sendo) os homes e as mulleres que, con caldeiros, gomas de regar, basoiras de xesta e o que ben dan apañado, loitan contra a calamidade, que se repite, como unha maldicion cíclica.