A illa da ledicia infinita

Pedro Puy
Pedro Puy FIRMA INVITADA

OPINIÓN

20 sep 2015 . Actualizado a las 05:00 h.

Estimado amigo catalán, que abrazas a ilusión dun pais nou ancorado na historia máis lonxana e independente dalgúns dos condicionantes xurídicos presentes que o afastan da felicidade plena, son consciente de que ultimamente escríbenche moitas cartas, incluso os bancos da túa terra; e que probablemente fas con esas cartas o mesmo que adoitamos facer todos coas cartas que nos chegan dos nosos bancos; pero aínda así permíteme que che mande unha máis, nesta lingua tan fermosa como a túa, e mesmo sabedor de que tamén rematará arquivada na papeleira.

Un paisano noso de nome Bran (como o heroe normando), hai xa tanto tempo que ninguén recorda cando foi, atopou ao espertar dun profundo sono unha relucente pola de prata con flores brancas ao pe da súa cama e unha fermosa fada na porta da súa casa. A fada contoulle que existía, nalgures, unha illa na que a ledicia era infinita; na que as cousas máis comúns estaban feitas de ouro, prata e outros metais preciosos; e que era visitada por un deus que facía inmortais aos que por alí andaban. Bran, ilusionado, armou un barco, e con varios homes saíu á mar na súa procura. Tras parar en varias, como a dos Condenados ou a das Mulleres, unha grande tempestade (cicloxénese explosiva, diríamos hoxe) afundiulles o barco, pero salvaron a vida grazas a unha pequena illa que os acubillou.

Non se sabe moi ben se recalaron nunha verdadeira illa. Hai versións. Outro paisano e contemporáneo noso, Álvaro Cunqueiro, que tantas boas mostras da súa excelente prosa deixou na prensa de Barcelona, manexaba dúas opcións: ou se trataba do lombo da besta Jasconius ou dunha verdadeira illa formada por algas e reforzada coa materia volcánica que unhas grandes aves recollían no Teide para facer os seus niños, e na que habitaban uns seres semellantes aos castores amais das mencionadas aves xigantescas. Estivesen sobre unha balea ou sobre unha illa flotante, o caso é que cando Bran e os seus homes fixeron lume para cociñar un cordeiro pascual, ben fose pola dor que sufriu a balea ou pola estampida que provocou nos castores a visión das lapas, provocouse un terremoto que deu con Bran e os seus homes na auga. Parece ser que sobreviviron, non así o cordeiro pascual, polo que pasaron moita fame. Parece ser que deron chegado a Fisterra, pero como pasara tanto tempo xa os daban por mortos aínda que o relato da súa viaxe pasara de xeración en xeración, mesmo cristianizando e santificando o seu nome, san Brandán. E parece ser que mariñeiros españois e portugueses buscaron a illa durante os séculos XVI, XVII e XVIII, mais non a deron atopado xamais.

Filosofando sobre a viaxe de Bran na procura da eterna ledicia ou a de san Brandán na busca do paraíso terreal, don Álvaro chegou á conclusión de que para acadar a felicidade perpetua hai que pasar primeiro por unha etapa de terror, e que superala non garante que se vaia repartir un «pastel más grande». Xusto a tese que defenden con linguaxe máis técnica dous cataláns, Borrell e Llorach, no seu libriño Las cuentas y los cuentos de la independencia (Ed. Catarata): «Si mañana Cataluña pudiese amanecer por encanto como un nuevo miembro de la UE y sin alteraciones graves en las condiciones de su contorno económico-financiero-jurídico-internacional, sería un Estado perfectamente viable»; pero os custes da transición cara esa situación desde o presente «serían muy altos y no compensarían las oportunidades que se perderían, ni los hipotéticos beneficios que se podrían obtener» (páx. 40).

Un libriño no que só sobra un parágrafo (o relativo ao «poco justificable» que lles parece o AVE a Galicia, páx. 127); e no que quizais falta un argumento adicional aplicable a todas as illas da ledicia perpetua, e non só á illa da Independencia. O argumento que non esqueceu don Álvaro cando, precisamente en 1975, daba conta da fantástica viaxe de Bran: «No hay felicidad que pueda distribuirse objetivamente, y nadie ha logrado jamás medir la cantidad de dicha existente en un período histórico determinado». O que, concluía o gran Cunqueiro, «no deja de ser un argumento importante sobre la necesidad o no de las revoluciones». Afectuosamente, desde a costa atlántica.