O parque de Rosalía de Castro, en Lugo, agocha unha manchea de historias dende a súa creación
08 may 2021 . Actualizado a las 05:00 h.Lugo, 1921. A antiga Lucus Augusti comeza a espreguizarse e a gañar trazos de cidade. O alcalde, Ángel López Pérez, decide recuperar unha idea que xa se barruntara a finais do século XIX: construír un gran parque xunto á trama urbana. A primeira vontade foi levantalo entre o que hoxe sería O Vello Cárcere e Bispo Aguirre e bautizalo como parque Moltó, na honra dun xeral que favoreceu a Lugo ao atraer a numerosos militares; pero esta idea finalmente foi desbotada e apostaron por situar esa zona verde preto de Recatelo, nunha localización privilexiada con vistas ao río Miño.
Así relata o historiador Adolfo de Abel Vilela os alicerces do que hoxe é o parque de Rosalía de Castro, un pulmón verde na cidade que o vindeiro mes de xullo celebrará o seu centenario. «Mercaron varias fincas na zona con nomes como As Luisianas ou A Madalena de Recatelo, e situaron o parque onde está hoxe coa visión de que a cidade medrara para esa parte», narra Abel Vilela. O estudoso foi no seu día coautor do Plan Director do parque, Ben de Interese Cultural, e vén de escribir un libro sobre a zona verde que editará o Concello de Lugo para celebrar o centenario.
Nun primeiro momento, aquel parque que quería ser referencia para todas as clases sociais situouse sobre 94.656 metros cadrados de parcelas polas que se pagaran 91.078 pesetas. Comezou a construírse no 1821 e rematouse no 1930. «Ramiro Sainz, entón arquitecto municipal e que sería máis tarde un dos que reformaría Santander tras o incendio que devorou parte da cidade, foi o encargado de deseñalo», relata Adolfo de Abel. «Mentres, Juan Cruz de Aguilear, bilbaíno, encargouse do paisaxismo».
En plenos anos 20, o estilo art decó que imperaba na época foi o que guiou a Sainz para deseñar o parque de Rosalía. Pero o destino quixo que unha das imaxes máis icónicas da zona verde fose das primeiras obras racionalistas construídas en España. «No ano 1925 o arquitecto Eloy Maquieira deseñou a pérgola, que se converteu nunha das primeiras obras racionalistas. Probablemente a segunda coñecida en España, tras o pavillón Goya de Zaragoza», abunda o historiador.
Naquel primeiro proxecto de parque, mesmo se proxectara un bar con biblioteca co que se pretendía animar ás familias a visitar a zona e gozar da lectura. Lonxe de ser concibido como unha zona de recreo para a puxante burguesía lucense, o parque de Rosalía creouse sen trazo social, pretendía acoller a todo o mundo.
O mapa de España
«Unha das curiosidades do parque é o mapa de España que incluíu. Nunha visita de Primo de Rivera a Lugo, o alcalde Ángel López Pérez levouno a visitar o parque, e o ditador suxeriulle que colocase nel un mapa de España para o que mesmo deseñaran unha cuberta. Tamén se proxectara un pombal no que se querían criar e vender pombas», continúa Adolfo de Abel.
O parque de Rosalía é como unha sucesión de curiosidades, como que a primeira fonte que se instalou era unha copia da Fuente de los Toreros do parque de María Luisa, en Sevilla. «Era de azulexaría, pero coas inclemencias do tempo o material non daba bo resultado, e desapareceu».
Outra das curiosidades da zona verde son os nomes que tivo ao longo da súa historia. Antes de que a autora de Negra Sombra lle dese o seu nome, coñeceuse doutras maneiras. «Bellavista foi o primeiro nome popular que tivo, cando aínda non se designara. Logo chamóuselle Alfonso XIII en homenaxe ao rei, e durante a República cambiáronlle o nome e puxéronlle Rosalía de Castro», explica Adolfo de Abel Vilela. Durante a ditadura respectouse tal bautismo, e hoxe en día a poetisa segue presidindo a entrada do parque lucense ao que deu nome.
