Nacín no verde val da parroquia de Lagoa, que fende as terras da Pastoriza (Lugo) desde o norte, onde limita cos montes de Mondoñedo e Abadín, para abrirse paso cara á chaira de Vilalba pola Muimenta de Cospeito, na comarca da Terra Chá. Un espazo verdeal de moi intensa vida rural, sen estradas nin luz eléctrica cando eu vin a este mundo. Tiveron que pasar aínda ben anos para que aquela soidade rompese. Primeiro chegou a luz eléctrica cos casetos de dínamos movidas pola auga do rego da Abelaira. Moito despois, xa coa concentración parcelaria, chegou a estrada que sobe por Cadavedo ao Cristo do Fiouco, desde onde se enxerga o espazo final da Mariña luguesa.
Con nove anos de idade, saín da miña casa montado nunha egua para ir coller o coche de liña que levaba a Lugo, onde fixen o bacharelato no colexio dos Maristas. Foi daquela cando vin, tardiamente, o filme de John Ford Que verde era o meu val, gañador do Óscar á mellor película de 1941 ao derrotar á mítica Cidadán Kane de Orson Welles. Un desafío de xenios que hoxe se pode repasar e xulgar con perspectiva.
O que sentín ao ver a película de Ford non o puiden esquecer nunca. Porque a solidariedade dos mineiros galeses que amosaba na súa obra era a mesma da miña aldea natal (A Abelaira de Lagoa). Os veciños compartiamos a gadañada dos prados, as segas e mallas do trigo e o centeo, a recollida das patacas e as quendas de regar os prados de herba verde. Que tiña que ver todo aquilo co comportamento dos mineiros de Gales que aparecían na película? Que uns e outros tiñan a mesma natureza responsable e solidaria. Nin máis nin menos. Un mundo condenado a perderse no remuíño da historia.
Pasado o tempo, o espazo vital que pintou John Ford no Gales mineiro foise convertendo nunha desfeita inevitable, como lle está a pasar agora a tantas aldeas e parroquias galegas, convertidas en cemiterios abandonados. O silencio que preside a súa morte é doente e medoñento. Casas baleiras. Historias esquecidas. Memorias esnaquizadas. E silencio, moito silencio, só conmovido polo rechouchío das bandadas de paxaros que parecen visitar o noso pasado nunha estraña homenaxe á ledicia e á vida de antes.