Hallan por vez primera un horno de cal dentro de un castro en Becerreá

Suso Varela Pérez
Suso Varela LUGO / LA VOZ

BECERREÁ

CEDIDA

La estructura de este tipo y novedosa en Os Ancares, estaba en el yacimiento de Vilar de Ousón

30 oct 2017 . Actualizado a las 12:26 h.

El Colectivo Patrimonio dos Ancares acaba de documentar un hallazgo singular en la comarca. Se trata de un antiguo horno para hacer la cal junto al castro de Vilar de Ousón, en Becerreá. Fueron los vecinos de la aldea, explica el historiador Xabier Moure, los que les avisaron de esta peculiar estructura, que apareció tras la tala de árboles que hizo Fenosa el pasado agosto. El hallazgo ya ha sido comunicado al Servizo de Patrimonio Cultural y al Concello de Becerreá.

«Trátase dunha estrutura circular duns catro metros de diámetro, aberta pola parte superior, construída con pedras de distinto tamaño que parten dun pozo escavado na rocha», señala Moure. El horno tiene una altura de dos metros y la anchura del muro es de un metro. «Estas instalacións, coñecidas como caleiras ou caleiros, non tiñan un teito permanente, habilitándose só de forma temporal para manter a calor no interior», explica el historiador del colectivo.

Características

Estas construcciones, indica Moure, contaban con una cámara de combustión, situada en la parte inferior, y donde se colocaban las piedras calizas de procedencia local para extraer la cal que se cubría con lousas de pizarra para impedir la pérdida de calor. «A leña introducíase por unha abertura máis pequena, chamada boqueira, situada na base. O forno había que alimentalo constantemente xa que para calcinar a caliza a temperatura non podía baixar de 900º centígrados. A cal obtida utilizábase, principalmente, como argamasa ou para encalar as paredes, pero tamén para reducir a acidez das terras de cultivo», explica Moure.

Este historiador señala que desconocen la fecha de construcción del horno, pero destaca que ya figura documentado en escrituras del año 1780 y de principios del siglo XIX. Aun así, no descartan que su uso pueda venir de época romana (el castro de Vilar de Ousón fue romanizado), «aínda que este tipo de instalacións artesanais se usaron na Idade Media e en épocas posteriores». Moure apunta que según la tradición, el puente de Cruzul, del último tercio del siglo XVIII, que se levantó durante las obras del Camino Real, la cal utilizada provenía de este horno. «O que si está claro é que o forno ten unha antigüidade considerable, algúns carballos e castiñeiros, situados xunto a caleira, que talou Fenosa tiñan máis de 500 anos, e é sabido que os arredores onde se construían os fornos de cal estaba despexado de árbores e maleza para evitar incendios», explica Moure. Además, a poca distancia documentaron una estructura rectangular, de 2 por 4,50 metros, pero desconocen su función y antigüedad.

Hallazgos en Cervantes

Se trata del primer horno de cal localizado en la la comarca de Os Ancares. «A única referencia oral a tres fornos témola en Cervantes, nas inmediacións do campamento temporal de época romana do Campo do Circo, e que logo se e utilizou para construír o castelo de Doiras. Mais isto trátase só dunha lenda, estes tres «fornos» son ás cámaras megalíticas de tres mámoas que hai no lugar. Os fornos de cal documentados máis próximos atópanse no Courel», explica Moure.