Aparece una villa romana en As Nogais

Suso Varela Pérez
suso varela LUGO / LA VOZ

AS NOGAIS

cedida

Hallan restos junto a la Vía XIX, donde hace 50 años hubo un expolio de materiales

21 sep 2017 . Actualizado a las 22:47 h.

Buena parte del pasado romano de Galicia aún está oculto y la despoblación del rural no está ayudando precisamente a ponerlo al descubierto. En las menguadas aldeas lucenses, además de perder población se están perdiendo historias orales y recuerdos que pueden aportar pistas sobre nuestros antepasados. Una de esas historias ocultas acaba de darse a conocer y todo parece indicar que con un final aún por definir. «No pasado mes de maio de 2017, un home (omitimos o seu nome porque así nolo pediu) amosounos unha moeda que hai uns 50 anos lle regalaran uns homes de Ponferrada que andaban a buscar ‘cousas antigas’ pola zona. Contounos que os viu, ao menos, noutras dúas ocasións e sempre marchaban cargados, segundo lembra, con restos de pezas de cerámica, moedas, etc.», relata el historiador Xabier Moure, del Colectivo Patrimonio dos Ancares.

A pesar de que la citada moneda estaba muy desgastada, si pudieron comprobar que era de bronce de época romana. Con este dato y la historia del vecino, los integrantes del colectivo patrimonial buscaron por la zona donde aquellos furtivos de Ponferrada habían encontrado material. Donde antes había tierras labradas ahora solo hay maleza, pero cuando ampliaron las investigaciones hacia 200 metros cuadrados, junto a dos pequeños cursos de agua y protegido de los vientos del norte «a sorte sorriunos».

Trozos de recipientes

Xabier Moure relata como comenzaron a aparecer restos de tégula, piezas de barro cocido utilizada para cubrir los tejados. En total más de cien trozos esparcidos por el lugar, además de tres trozos de recipientes cerámicos distintos.

Y, a poco metros del riachuelo encontraron la base de un molino circular elaborado en granito. «Polo de agora, e para evitar actuacións non desexadas por parte de posibles desaprensivos, non facemos pública a ubicación exacta do xacemento, só o poremos en coñecemento de Patrimonio a quen tamén lle faremos entrega de todo o material atopado».

Lugar secreto

Lo que sí se ha hecho público es que la villa romana está en el municipio de As Nogais, pero a solo unos cientos de metros de los ayuntamientos de Becerreá y Cervantes y a menos de un kilómetro de la vía romana XIX que atravesaba este último municipio y a poco más de 1,5 kilómetros de Pontes de Gatín, en Becerreá, donde, según el Itinerario de Antonino podría estar ubicada la mansión romana de Ponte Neviae. El citado Itinerario nombra dos mansiones en la comarca de Os Ancares, esta de Ponte Beviase y la de Timalinus, en Baralla. Estas mansiones se situaban en las calzadas para usarlas como lugares de descanso, relevo de caballos o correos.

Villa agrícola

«Cremos que este asentamento que vimos de localizar podería tratarse dunha vila agrícola de época romana. Cando os romanos comezan a asentarse militarmente no territorio, obrigan aos habitantes dos castros a abandonalos e a establecerse nos vales que é cando aparecen as villae, ligadas ás explotación agrícolas», explica el historiador ancarino, quien también destaca que de momento desconocen si aún se conserva algún tipo de estructura habitacional.

«Pode que as pedras que formaran a construción ou construcións se atopen tapadas ou que foran reaproveitadas posteriormente, como adoita acontecer, en muros ou casas. Cando lle entreguemos o informe e as pezas a Patrimonio ímoslle solicitar que nos permita realizar unhas catas para localizar posibles restos», señala Moure.

Según el Colectivo Patrimonio dos Ancares en la comarca aparecieron restos de villas romanas en Agro de Pedreda (desparecida) y Quintela (Baralla), en estado total de abandono. En Vilarín, en la parroquia de Ouselle (Becerreá), también desaparecida, se encontró un friso del século II d. C. donde aparecen en relieve una vaca, un toro y un ternero que se custodia en el Museo Provincial de Lugo.

Dos posibles casas romanas

En Navia de Suarna, el colectivo tiene localizadas otras dos posibles villas de época romana, donde aparecieron varios molinos circulares y fragmentos cerámicos, aunque reconocen que faltaría más investigación al respecto. «O que tamén nos chama a atención é que os furtivos de Ponferrada buscaran neste sitio das Nogais, polo que é probable que algún veciño os informara previamente da aparición de distintos restos arqueolóxicos, máis tendo en conta que o sitio, como dixemos atópase a tiro de pedra da vía romana XIX e de Ponte Neviae onde, teoricamente, estaría a ata o de agora non atopada mansión do Itinerario de Antonino», señala Xabier Moure.

Un testigo relató a los arqueólogos cómo vio salir del lugar a gente cargada de objetos

Esta persona

conservaba una moneda que le regalaron los expoliadores