Este 17 de maio, festa das Letras Galegas, cando o protagonismo debería caer enteiramente na figura de Florencio Delgado Gurriarán, viuse entoldado pola situación crítica de Domingo Villar. Noutro xa afastado, mais nunca esquecido, 17 de maio de 1863 Rosalía escolleu a data para que visen a luz os Cantares gallegos coma homenaxe a Murguía, pois este era o día do seu aniversario. Eran os tempos felices dunha relación que nos deixou dedicatorias tan fermosas como «Na luz dos teus ollos pousei canto era meu». Logo viñeron outros tempos e outras ausencias e esquecementos. Mais, dalgún xeito, esta obra eclipsou ao propio Murguía, como se a data do seu nacemento non fose xa o seu aniversario, senón a da publicación daquel libro clave da nosa historia.
Esta festa das Letras Galegas, a través de Florencio Delgado Gurriarán, lévanos de novo ao xénero poético; mais sobre todo á memoria da Guerra, ao esgazamento que viviron aqueles que tiveron que padecer o exilio e seguir amando a Galicia nunha distancia imposta. Por desgraza, esta vez o destino fíxonos vivir a data co corazón en vilo polo destino dun dos nosos. Lembro ben a primeira vez que lin a Domingo Villar, recordo aquela novela, Ollos de auga, que aínda me segue gustando máis cás que viñeron despois, por intensa, condensada e sorprendente. Ninguén pode negar hoxe o lugar tan especial que ocupa no mundo das letras e no corazón dos lectores o xénero negro. Desde as súas orixes nos Crimes da rúa Morgue de Edgar Alan Poe ata a actualidade, segue enfeitizándonos como se ao amañar ese enigma, ese crime, esa desorde do mundo, puidesemos arranxar algo moito máis profundo e comprendermos a nosa sociedade e a nós mesmos.
Así que, este día das letras, a poesía foi da man da intriga; Valdeorras e Vigo ilumináronse na nosa xeografía e nos nosos corazóns e soubemos que o ser humano padece esgazamentos históricos e sociais e tamén íntimos. Este 17 de maio deixounos os ollos anegados en auga. A nosa ollada atlántica e bretemosa sabe dos diversos xeitos de sufrimento e do consolo inmenso que sempre seguirá sendo a arte da palabra.