«De Navia saían tres autobuses todas as semanas con emigrantes para Barcelona»

Nos anos corenta, en Navia de Suarna vivían preto de 8.000 persoas. Agora quedan pouco máis dun milleiro. Durante décadas a emigración foi sangrando un concello que chegou a ter máis habitantes fóra del ca nos seus límites. O seu alcalde, José Fernández, foi un dos tantos que no seu día fixo a maleta en busca dunha vida mellor, aínda que o seu camiño, por fortuna, foi de ida e volta.

-Vostede foi emigrante.

-Si, emigrei con 18 anos porque emigrabamos todos. Había unha ambición de saír porque aquí non había traballo. As condicións non é que foran malas, pero era trabllar para subsistir e pouco máis.

-Para onde foi?

-Directamente a Barcelona, como o 80 % dos emigrantes de Navia. Eu xa ía con traballo. Tiña alí unha irmá que me dixera se quería ir e tamén tiña alí veciños da parroquia, de Murias. A Navia que había en Barcelona era máis grande cá que había aquí. Xa nese momento había un autocar que saía semanalmente de aquí a Barcelona e logo retornaba. Era como unha liña regular de viaxeiros; daquela era o ano 76.

-Como é iso da liña a Barcelona?

-Existíu ata cerca dos 90. Saía de aquí os venres e volvía os domingos, e iso era porque parte das empresas tiñan tamén o transporte escolar e tiñan que compaxinalo. Había unha empresa que era Jaimito e García, outra que era Hermanos Toxedo, e outra García, de Mera. De Navia saían tres autobuses con emigrantes todas as semanas en dirección a Barcelona.

-E como eran esas viaxes?

-Cando eu fun era de 24 horas. Lembro que marchei un día ás 10 da mañá, saía o autocar da parroquia de Rao, parabamos en Navia, comiamos en Becerreá e logo para Barcelona. Chegabas ao día seguinte. Levaba xente do concello de Navia e dos arredores, e de Cervantes saía outro. Lembro que no mes de agosto igual viñan cada día seis ou sete autocares por cada empresa, igual se xuntaban 14 ou 15 autobuses descargando xente todo o día en datas puntuais: matrimonios, fillos…

-Eran emigrantes que viñan pasar as vacacións, entón.

-Si, nese tempo as vacacións eran un mes completo. Moita xente de aquí marchou traballar á Seat, aínda que realmente traballaban no que podían. O que pasa é que como ían tantos, uns avisaban aos outros cando había postos de traballo.

-No seu caso, a que se dedicou?

-Cheguei un sábado e fun traballar un luns. Traballaba nunha empresa de automoción, de aceites, graxas... Estiven case tres anos, fun á mili e tocoume Barcelona de novo. E logo xa fixen un curso para Telefónica, aprobeino e ingresei no ano 80. Tocoume ir para o País Vasco e alí estiven dous anos e dous meses. Regresei dous anos a Barcelona e despois a Becerreá. En total, estiven 9 anos emigrado.

-E tiña suspiros de volver a Navia?

-Dende que emigras sempre tes a ansia de volver se hai posibilidade. No meu caso deuse e regresei, non o pensei nin un momento.

-E nalgún momento botou en falta a gran cidade?

-Eu estando aquí esquecíao todo. Non é que alá non tivera bos momentos, non me arrepinto de ter emigrado, pero de ter regresado tampouco me arrepinto. Navia ten unha calidade de vida moi superior a calquera outro sitio que coñeza.

-Segue habendo unha Navia máis grande fóra cá de aquí?

-Si, sen dúbida. Hai moita emigración fóra, dende os anos 60 houbo unha emigración brutal ata os 90.

---

---

---