«A Voz do País», semanario en galego editado en Monforte, cumpre 110 anos

francisco albo MONFORTE / LA VOZ

SOBER

Portada do primeiro número do semanario A Voz do País, conservado pola Real Academia Galega e incluído na bibblioteca dixital Galiciana

Unha estudante de Sober recupera a historia esquecida desta antiga publicación

17 ene 2022 . Actualizado a las 05:20 h.

O próximo 7 de abril cumprirase o 110 aniversario da aparición do primeiro número de A Voz do País, un semanario publicado en Monforte que presenta a particularidade de ser unha das primeiras publicacións periódicas escritas en galego. A pesar da súa singularidade, a historia deste semanario está practicamente esquecida. O primeiro estudo dedicado de forma específica a A Voz do País foi realizado por Sabrina Pérez López, veciña de Sober e estudante de xornalismo, que publicou recentemente un traballo no blog Rotativa 21, da Facultade de Ciencias da Comunicación da Universidade de Santiago.

Pérez sinala que o antigo semanario é mencionado nalgúns estudos sobre o xornalismo histórico galego, como A prensa en Lugo, dous séculos de historia, de Mari Paz Teijeira e María de la Torre, e Medio siglo de periodismo monfortino, de Miguel Ángel Baamonde. Pero a primeira destas obras —precisa a autora do traballo— dedícalle apenas unha páxina e o libro de Baamonde só menciona a existencia da cabeceira, sen dar máis datos. «Como o que se sabe sobre A Voz do País é pouquísimo, a información na que me baseei procede sobre todo dos exemplares do semanario que se conservan nos arquivos da Real Academia Galega», explica.

Copias dixitalizadas

Os números do semanario que se coñecen poden verse na biblioteca dixital Galiciana —dependente da Secretaría Xeral de Cultura— e non pasan de quince. «Non sei se existen máis exemplares, pero parece que só se publicou durante uns meses, entre abril e agosto de 1912», di a estudante. A publicación, subtitulada «Semanario rexionalista», estaba vinculada a Solidaridad Gallega, una organización política que estivo activa entre 1907 e 1912 e publicou tamén o periódico A Nosa Terra de 1907 a 1908.

No estudo de Teijeira e De la Torre afírmase que A Voz do País foi o primeiro xornal escrito en galego que se publicou en Monforte, pero Sabrina Pérez considera que «este dato non está claro», xa que antes existiu ao parecer outro que tamén utilizou este idioma, denominado O Clamor e publicado igualmente neste municipio. Pero esta publicación, engade, é aínda menos coñecida que A Voz do País e só se sabe dela por algunhas referencias. «Con anterioridade tamén existiu un semanario en galego chamado A Monteira, que se publicou en Lugo a finais do século XIX e que ten moito parecido con A Voz do País», apunta.

Sabrina Pérez sinala por outra parte que A Voz do País non empregaba o galego de forma exclusiva, senón que era máis ben unha publicación bilingüe. «A maioría dos artigos e noticias que publicou están en galego, pero tamén hai algúns textos en castelán, como un que apareceu no primeiro número», di. Por outro lado, a última páxina da publicación estaba dedicada a anuncios de empresas e negocios de Monforte e do seu entorno, e todos eles están en castelán.

O galego escrito que se utilizaba no semanario era o característico da época, con abundante hiperenxebrismos e vulgarismos e unha ortografía vacilante. «É bastante diferente do galego que se escribe hoxe, pero enténdese sen problemas», apunta a historia do estudo.

Un personaxe importante

O editor de A Voz do País foi Victoriano Rodríguez Gómez, un personaxe case descoñecido na actualidade, pero que desempeñou un importante papel na vida social e política local de principios do século pasado. Segundo as investigacións de Sabrina Pérez, «era un perito agrario que participou na organización das chamadas Asembleas Agrarias de Galicia, que foron promovidas por Solidaridad Gallega e que se celebraron en Monforte entre 1908 e 1911». En total celebráronse tres asembleas e Victoriano Rodríguez figura como secretario da terceira delas nos documentos da época.

Por outra parte, o semanario monfortino publicou artigos escritos por coñecidos intelectuais ligados ao movemento galeguista dos inicios do século XX, como o escritor coruñés Eugenio Carré Aldao e o lucense Aureliano José Pereira.

Un xornal de marcado carácter político e moi centrado no ámbito local

O semanario A Voz do País, segundo explica Sabrina Pérez no seu estudo, diferénciase doutros xornais que se publicaron en Monforte nese período histórico polo seu carácter «profundamente político». Os asuntos con que se abre a cabeceira na maioría dos números que se conservan —agrega a este respecto— son «o activismo en favor das mancomunidades rexionais, a defensa da autonomía de Galicia ou o agrarismo». Un dos aspecto do antigo semanario que máis chaman a atención, —di así mesmo a autora do estudo— «é que para ser unha publicación de 1912 dáselle moita importancia á cultura». Nas súas páxinas era habitual que aparecesen crónicas sobre as representacións teatrais que se ofrecían por entón en Monforte.

Por outra parte, Pérez di que o semanario monfortino tiña ademais «un marcado carácter hiperlocal» e tiña varias seccións —tituladas Cousas da vila ou En el Ayuntamiento— nas que aparecían diversas crónicas e noticias sobre os acontecementos máis relevantes do municipio. A publicación tamén contaba con varios corresponsais noutros concellos da comarca de Lemos —como Pantón, Sober e O Saviñao— que asinaban as súas colaboracións como Ramón P. Aceiro, Pedro Rodríguez ou Xesús Pérez e que ás veces empregaban seudónimos.

Ámbito galego

Unha das seccións máis habituais do semanario titulábase A rexión e daba conta de acontecementos doutras partes de Galicia. «Non obstante, o espazo que se lle dedica no xornal é moi breve comparado coas seccións locais ou os editoriais de carácter político», precisa Sabrina Pérez.