Detectan 33 kilómetros de canales mineros en torno a Montefurado

Francisco Albo
francisco albo QUIROGA / LA VOZ

LEMOS

Una foto aérea del túnel minero romano tomada con dron durante la realización del estudio
Una foto aérea del túnel minero romano tomada con dron durante la realización del estudio EST-AP (CSIC)

Científicos del CSIC realizaron un estudio exhaustivo por encargo de la Xunta

01 dic 2020 . Actualizado a las 05:00 h.

Un total de 33 kilómetros de antiguos canales se ha registrado en torno al túnel minero romano de Montefurado -en Quiroga- durante la realización de un estudio promovido por la Dirección Xeral de Patrimonio y efectuado por el Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC). El arqueólogo Brais Currás, que dirigió la investigación, señala que la existencia de canales que conducían el agua hacia las diferentes explotaciones auríferas que hubo en las proximidades del célebre túnel ya era algo bien conocido. «Algúns tramos, como o que discorre na zona do río Xares, incluso foron aproveitados para rutas de turismo cultural, pero o que non se fixera ata agora é un rexistro tan exhaustivo e preciso como este», agrega.

En la investigación, que se llevó a cabo durante un año, participaron también los arqueólogos Francisco Javier Sánchez-Palencia y Santiago Ferrer, junto con el geólogo Javier Fernández Lozano, profesor de la escuela de ingenieros de minas de León. Para localizar y documentar los antiguos canales mineros se utilizaron fotografías aéreas históricas, se tomaron imágenes actuales con ayuda de drones y se hicieron prospecciones con tecnología lídar, junto con reconocimientos intensivos sobre el terreno. Asimismo, los investigadores examinaron todas las publicaciones sobre Montefurado que pudieron encontrar, tanto de carácter científico como periodístico.

Según explica Currás, en la investigación se documentaron dos canales que se utilizaron para en diferentes épocas en las explotaciones mineras de la margen izquierda del Sil. Uno de ellos, de unos nueve kilómetros de longitud, es el más antiguo y discurre por zonas bajas. El otro, de veinticuatro kilómetros, fue construido posteriormente en áreas más altas.

Estructuras perdidas

Por otro lado, el arqueólogo apunta que se sabe que en la margen derecha del Sil también hubo canales de este tipo. «Hai un documento do século XIX que menciona un canal dese lado do río, pero non conseguimos localizar ningunha estrutura nesa marxe porque os terreos foron moi alterados polas actividades agrícolas e as repoboacións forestais», agrega.

Un aspecto de este estudio que los investigadores consideran de especial interés es el hecho de que -según afirman- contribuirá a determinar con una mayor precisión las distintas épocas a las que pertenecen estas explotaciones mineras y los diferentes sistemas de que se utilizaron en cada momento y en cada zona. «Nesta parte da investigación foi moi importante a participación do xeólogo Javier Fernández Lozano, que nos axudou a realizar unha caracterización xeolóxica detallada dos terreos que foron explotados na época romana», dice Currás.

Estabilidad del túnel

El estudio realizado por los investigadores del CSIC se enmarca en una actuación más amplia promovida por la Xunta, que comprende también un examen de la estabilidad estructural del túnel de Montefurado. Esta otra investigación corrió a cargo del Instituto Geológico Minero de España y la empresa Terrae Geoconsulting, pero por ahora no se han dado a conocer los resultados.

«Este traballo pode resultar moi útil para as rutas de turismo cultural»

En opinión de Brais Currás, a importancia do complexo mineiro de Montefurado é comparable á das célebres minas das Médulas.

 -Que papel ten este complexo mineiro dentro do legado romano en Galicia?

-Un aspecto que nos chamou moito a atención é que no século XIX se lle daba ao túnel de Montefurado incluso máis importancia que agora. Nas publicacións da época aparece case ao mesmo nivel que a Torre de Hércules como imaxe representativa da presenza romana en Galicia. É un monumento xa moi coñecido desde o século XVI e non hai dúbida de que ten unha importancia extraordinaria.

-Que beneficios pode achegar o seu estudo á comarca?

-Pensamos que pode resultar moi útil para redeseñar e ampliar as rutas de turismo cultural baseadas na minería romana e para que os paneis informativos e as publicacións divulgativas ofrezan más datos de interese.

-Haberá unha presentación pública deste traballo?

-Cando mellore suficientemente a situación sanitaria, pretendemos organizar en Quiroga un acto co apoio da Consellería de Cultura para dar a coñecer o estudo aos veciños. Nesta actividade colaborará o xeoparque Montañas do Courel.