Un percorrido polas composicións máis celebradas na nosa lingua
15 may 2013 . Actualizado a las 17:44 h.No mes de maio, poesía galega. Despois do percorrido que fixemos ao longo do curso pola poesía en castelán, queremos rematalo cunha mostra limitada, pero moi representativa, da boa poesía que se escribiu dende sempre en galego. Poderíamos remontarnos aos sorprendentes cancioneiros medievais, punto de arranque dunha fértil tradición poética; poderíamos seleccionar poemas dun mesmo autor; poderíamos escoller algúns poetas de hoxe mesmo (que os hai, e moi bos). Pero terá que ser noutra ocasión, hoxe non hai espazo para tanto. Por esta razón, limitámonos a ofrecer un poema de cada autor. De aqueles, por suposto, que considero oportunos por ser representativos e de calidade. E, en canto aos poetas actuais, tan so seleccionamos a Méndez Ferrín, xa un clásico en vida, suficientemente avalado pola súa prestixiosa traxectoria de anos. Así que, na figura de Ferrín, quedan representados moitos poetas actuais que tamén merecían estar nunha escolma máis extensa ca esta, que só pretende ser unha homenaxe ás letras poéticas galegas.
1. UNHA VEZ TIVEN UN CRAVO
Rosalía de Castro
(Santiago, 1837?Padrón, 1875)
Unha vez tiven un cravo
cravado no corazón,
i eu non me acordo xa se era aquel cravo
de ouro, de ferro ou de amor.
Soio sei que me fixo un mal tan fondo,
que tanto me atormentóu,
que eu día e noite sin cesar choraba
cal choróu Madalena na Pasión.
«Señor, que todo o podedes
-pedínlle unha vez a Dios-,
dáime valor para arrincar dun golpe
cravo de tal condición».
E doumo Dios, arrinquéino.
Mais?¿quén pensara?? Despois
xa non sentín máis tormentos
nin soupen qué era delor;
soupen só que non sei qué me faltaba
en donde o cravo faltóu,
e seica..., seica tiven soidades
daquela pena?¡Bon Dios!
Este barro mortal que envolve o esprito
¡quén o entenderá, Señor!?
2. COUREL
Uxío Novoneyra
(Parada do Caurel, 1930?Santiago, 1999)
I
COUREL dos tesos cumes que ollan
[de lonxe!
Eiquí síntese ben o pouco que é un home?
II
ESTA tarde o aire é meu amigo.
Vounme sumindo..., sumindo.
Si o aire quer
chegarei a non ser ninguén.
3. TERRA CHÁ
Manuel María
(Outeiro de Rei, 1929?A Coruña, 2004)
A Terra Cha somentes é:
un povo aquí, outro acolá,
mil arbres, monte raso,
un ceo chumbo e tráxico
no que andan as aves a voar.
O resto é soedá.
II
Vinte, trinta casas. Ahí están
cunha fritura xusta i aldeán.
A terra é moura. Dorme con desgana
sin a curva femenina da montana.
Uns prados, a mazaira e a cerdeira.
os pallaeiros ocupan media aira.
Os cás, entrelas casas, a folgar,
ladrando por ladrar.
4. CAMIÑO LONGO
Ramón Cabanillas
(Cambados, 1876? Cambados, 1959)
Camiño, camiño longo,
camiño da miña vida,
escuro e triste de noite,
e triste i escuro de día...
camiño longo
da miña vida!
Vereda, vereda torta
en duras laxes aberta,
arrodeada de toxos,
crebada polas lameiras...
verda torta
ti ónde me levas!
Camiño, camiño longo.
a choiva, a neve e as silvas
enchéronme de friaxe,
cubríronme de feridas...
camiño longo
da miña vida!
Vereda, vereda fonda
de fontes tristes, sin ágoa;
sin carballos que den sombra,
nin chouzas que den pousada...
vereda fonda,
ti cándo acabas!
5. SÓS
Manuel Antonio
(Rianxo, 1900?Rianxo, 1930)
Fomos ficando sós
o Mar, o barco e mais nós.
Roubáronnos o Sol.
O paquebote esmaltado
que cosía con liñas de fume
áxiles cadros sin marco.
Roubáronnos o vento.
Aquel veleiro que se evadeu
pola corda floxa do horizonte
Este oucéano destracou das costas
e os ventos da Roseta
ouretáronse ao esquenzo.
As nosas soedades
veñen de tan lonxe
como as horas do reloxe.
Pero tamén sabemos a maniobra
dos navíos que fondean
a sotavento dunha singradura.
No cuadrante estantío das estrelas
ficou parada esta hora:
O cadavre do Mar
fixo do barco un cadaleito.
Fume de pipa. Saudade.
Noite. Silenzo. Frío.
E ficamos nós sós
sin o Mar e sin o barco
nós.
6. SON UN PASMÓN
Celso E. Ferreiro
(Celanova, 1912?Vigo, 1979)
Son un pasmón
peatón
con opinión,
decindo a verdade núa
pola rúa.
Nunca fun usuario
de automóvil suntuario
nin tampouco utilitario.
Camiño a pé
e por iso é polo que
vexo o mundo tal cal é.
Sei da cobiza burguesa
e do furor proletario
O pan gárdase na artesa
i a fame ronda a diario.
Ando sin presa
nada altera o meu horario
nin couta o meu comentario.
Non teño medo do que o tempo traguerá
porque sei que tarde ou cedo
o que ha de vir chegará
¿noraboa ou noramá?
¡Tanto me dá!
Ogallá
me colla vivo a noticia
¡Que gran ledicia
ver chegar o que virá!
Pra o gran suceso
xa está aceso
acolá moi lonxe, un lume
que no mundo prenderá
e queimará
A fedenta podredume.
Camiño a pé
E por iso é polo que
Vexo o mundo tal cal é.
7. TABERNA
Luís
Amado Carballo
(Pontevedra, 1901-Pontevedra, 1927)
Chove fóra. Nas pozas
aboia a luz do gas.
Na lameira da rúa
entérrase un cantar.
Mariñeiros de Amberes,
de Cork e Rotterdam...
O acordeón borracho
fala inglés, alemán...
Na folla do coitelo
fuxe a luz cal no mar.
8. A ROSALÍA
Manuel Curros Enríquez
(Celanova, 1851-A Habana, 1908)
Do mar pola orela
mireina pasar,
na frente unha estrela,
no bico un cantar.
A musa dos pobos
que vin pasar eu,
comesta dos lobos,
comesta se veu
E vina tan sola
na noite sin fin,
¡Que ainda recei pola probe da tola
eu, que non teño que rece por min!
Os ósos son dela, que vades gardar.
¡Ai dos que levan na fronte unha estrela!
¡Ai dos que levan no bico un cantar!
9. NO NIÑO NOVO DO VENTO
Álvaro Cunqueiro
(Mondoñedo, 1911-Vigo, 1981)
No niño novo do vento
hai unha pomba dourada,
meu amigo!
Quén poidera namorala!
Canta ao luar e ao mencer
en frauta de verde olivo.
Quén poidera namorala,
meu amigo!
Ten áers de frol recente,
cousas de recén casada,
meu amigo!
Quén poidera namorala!
Tamén ten sombra de sombra
e andar primeiro de río.
Quén poidera namorala,
meu amigo!
10. NINGUÉN
Méndez Ferrín
(Ourense, 1938)
Terra de proseguir e non dar nada,
despaciosa Galicia que nos levas
acochados en ti!, lento veleño
que nos pós nos ollos unha cousa verde.
Língoa que me enche a boca
[enteiramente
e coma un río interno me asolaga.
Quero decir teu nome e digo apenas
xente de terra, homes lentamente
ún por ún debecendo e sendo nada.
Galicia coma un río que se estiña,
terra de esmorecer, patria do vento!
Quero decir teu nome e digo dorna
veleira, mergullada dorna negra,
grande arado sin bois, feira sin xente,
noite que vén, enorme noite fría...
Quixera alzar meu canto coma un puño
e por miña voz teu nome ergueito,
pero non hai ninguén para escoitarme.