María del Carmen Vázquez, patroa maior de Lourizán: «Fun mariscadora obrigada»

María del Carmen Vázquez (Pontevedra, 1965) espera na península de Praceres, o lugar onde a confraría de Lourizán ten o seu centro de operacións, no fondo da ría de Pontevedra. Mentres buscamos un sitio onde estar cómodas, fai de improvisada guía turística polo mariñeiro barrio do Cabo: «Fixeron unha boa remodelación, pero aquí falta mantemento». A vena inconformista xa se lle ve de lonxe. Pero é esa loita a que lle permitiu estar ao fronte do pósito durante doce anos e aí segue: «Penso que se consigo o ben para o colectivo, tamén estou conseguindo un ben para min. Iso é o que me move». Ela é a patroa maior máis veterana das que hai agora e aínda que iso lle dá galóns, di que as medallas lle provocan lumbalxia. Sentámonos diante da praia da Posta, «a única praia natural que ten Pontevedra» e coa vista fixada na Illa de Tambo comeza a resumirme a súa vida.

—Sempre quixo ser mariscadora?

—Que va! Eu fixen de todo. Traballei nunha fábrica de ataúdes. Levábao moi ben. Lixaba as caixas, metía puntas, algunha vez tiña que forralas... Despois tamén estiven nunha empresa forestal que facía limpeza de montes. E cando estaba aí, miña nai, que era mariscadora, apuntoume a un curso de marisqueo. Eu díxenlle que non quería, pero ela respondeume que nunca sabía o que me podía facer falta o día de mañá. Fixen o curso de mala gana.

—Por que?

—Meu pai era chaboleiro, encargábase dos barcos cando viñan á terra para meterlles subministro, quitar as redes, pasarlle a revisión... e ás veces se o barco chegaba de noite tiña que ir. E miña nai ía tamén á ribeira de noite, entón eu quedaba moitas veces soa de pequena. Despois escoitaba a miña nai dicir que tiveran que escapar dos mariños porque antes dependía todo da Comandancia de Mariña. E ao mellor non podían ir de noite e tiñan que escapar. Non estaba regulado como agora. E escoitarlle a ela aquelas guerrillas que tiñan polas noites, todo iso quedoume gravado e a min non me gustaba.

—Recorda o primeiro día?

—Acordareime sempre. Eu non tiña nin idea. Non pisara a praia. Se che digo que fun obrigada. E empecei nunha zona da ría que se chama as Malvinas, con moita lama, arriba onde está a autovía. Miña nai levárame antes ás patacas para que fora practicando co sacho, pero por máis que remexía, non miraba ningunha ameixa. Cando lles dá o sol, sécanse un pouco e vólvense grises. Aí era cando as miraba, pero sempre había algunha compañeira que viña por detrás e cepillábamas. Que mal o pasei! Xa non quería volver. Miña nai foi a que me espabilou. Sempre preguntaba: «Onde anda a miña gaivota?», porque eu andaba por aquí, por alí...

—Pero despois colleulle gusto?

—Si, collinlle cariño. Sempre fun como ía miña nai, co sacho, pero ela faleceu tres anos despois de que eu empezara e vinme soa, coas compañeiras da miña nai. Unha animoume a que probara coa gancha, que é o que levan os de a flote, pero coa vara máis curta. O primeiro día pensei morrer. Doíame todo o corpo. Pero ao final fíxenme á gancha e xa non quería outra cousa. E despois apareceu o rastrillo e aí si que era unha máquina.

—Patrón maior ou patroa?

—Patroa, aí a parte feminista quero poñela.

—Que tal o levaron os homes?

—Ao principio houbo algún así un pouco tal, aínda hoxe, que parece que tes que demostrarlle máis que se foses un home. Pero dáme igual, porque eu tamén teño un par de ovarios.

—Como se presentou?

—Tivemos un problema co porto base e eu quixen saber como funcionaba a confraría. E para saber como funcionaba todo, tiña que estar dentro. Así que me presentei para entrar no cabildo do pósito. Pero despois tanto me convenceron para que me presentara a patroa que alá fun. E quedei.

—Emociónase?

—Moito. Ao principio paseino mal, pero teño que recoñecer que aprendín moitísimo e que sigo aprendendo. Eu tiña unha folla de ruta que quería cumprir: que abriran o banco marisqueiro porque estaba pechado por ser zona C, ter un punto de control ao pé da praia e o saneamento da ría, que para min era fundamental. Esa foi a miña loita. Conseguín o punto de control, que abriran a metade do banco, un plan de saneamento da ría e que se estea mellorando agora a depuradora de Praceres. Loitando moito. Pero se se fai todo, a ría vai mellorar moito.

—E Ence?

—Ence está aí e estivo sempre. Nin estou a favor nin en contra. Non me gusta a localización, pero tamén a celulosa de agora non é a mesma que a de antes. Porque o noso mal era a depuradora e ninguén se fixaba nela.

—Estar no mar en decembro é duro...

—Cando empezou a miña nai ían descalzas e con plásticos atados no cu para non mollarse. Agora imos con neopreno, escarpíns, guantes e non notas nada. O que che molestan son as ondas que te balancean e a marea que se che vén enriba. Pero estar cun temporal na auga coa chuvia picándote na cara... esa sensación non a vive calquera. E a liberdade, ver nacer o sol e ti no medio do mar. Son sensacións que tes que vivilas. Eu non podería vivir en Castela, eu non podería vivir sen o mar.

---

---