Catuxa Salom, cantante: «O caldo simboliza os coidados, cando estás maliña na aldea danche un caldiño quente»

Cando hai un par de anos apareceu Catuxa Salom na escena musical galega, decatámonos deseguido que aquilo non era máis do mesmo. No seu epé de debut, Nunha aldea, había música de raíz, si, tanto galega como arxentina, de onde é orixinaria parte da súa familia. E había electrónica, tamén. Pero aquilo soaba diferente e falaba doutras cousas. Aquela sensación amplifícase agora de xeito exponencial coa escoita de cada canción de Caldo, o seu primeiro disco longo. Todo o seu universo sonoro e estético segue presente, pero tórnase moito máis complexo, con moitos máis matices, máis profundo e máis bailable. Ao que hai que engadirlle unha transcendente vertente conceptual. Caldo reflicte o duro espertar ao decatarse de que a vida na aldea (na comarca da Ulloa), na que Catuxa fixou a súa residencia, non é tan idílica. «Eu viña de Madrid con esa idea urbanita tan romantizada do campo. Os paxariños, o silencio, a natureza... Pero cando vives un tempo na aldea daste conta de que non é tan así», relata. E por aí naceu este disco, como unha reflexión un pouco máis profunda sobre as consecuencias emocionais que conleva vivir no rural.

—Que foi o que rompeu o teu idilio coa aldea?

—Primeiro de nada, o frío. No interior de Lugo o inverno é moi duro [ri]. Pero, sobre todo, foi decatarme diso que agora chaman soidade non desexada. Non é o meu caso porque eu teño unha rede de xente ao meu redor, teño coche, podo desprazarme... Pero aquí hai unha poboación moi envellecida que si que padece esa soidade.

—«Eu vin a vivir a unha aldea, a vivir unha vida tranquila», cantabas na canción que daba título ao teu anterior traballo. Demasiado tranquila, se cadra?

—Ás veces si. Pero logo vou a unha gran cidade, pégome un empacho de dous ou tres días e xa quero volver. E penso: «Que privilexio o meu, saber que teño aquí a miña casiña, tranquila». Que me permite tamén estar moi en contacto comigo mesma para estar máis creativa. Porque se non tes tempo, é moi difícil estar nun estado creativo.

—Outra idea que sobrevoa todo este disco é a dos coidados.

—Si, de feito, o caldo simboliza os coidados. Cando estás maliña danche un caldiño quente. Vivindo na aldea deime conta de que, ao final, é igual onde esteas porque o importante é a rede de afectos que teñas ao teu redor. Iso é o que vai determinar a túa felicidade. A miña veciña de enfronte ao mellor precisa que eu lle pida unha cita para o médico por internet porque ela no se desenvolve ben con iso, e ela regalábame ovos porque eu non teño tempo para ter galiñas. Agardo nunca normalizar iso porque é aí onde sinto que está a felicidade da vida.

—Tenme dito Rodrigo Cuevas, que, lonxe do arquetipo urbanita, nunca atopou sociedade tan aberta como á de aldea. Concordas?

—Absolutamente. Eu na aldea, dende o minuto cero sentín que me acollían, que me invitaban, que me consideraban unha máis deles... Sinceramente, aquí síntome totalmente libre. E moi coidada.

—Dis que o local é o novo punk. En que sentido?

—Eu entendo o punk como unha maneira disidente de estar no sistema. Entón, cando ti tes a túa horta ou consomes o leite ou os ovos da túa veciña, ao final estás sendo disidente deste sistema supercapitalista e consegues que o diñeiro quede nunha rede local. Para min iso é bastante punk.

—Musicalmente, que querías propoñer dende este disco?

—Intento ser fiel a min mesma. Sigo bebendo das miñas raíces arxentinas e do folclore galego que me rodea, pero tamén son filla deste tempo e para min a electrónica é unha parte imprescindible. Iso si, quixen fuxir do convencional, crear texturas, ir un pouco máis alá dun bombo a negras.

—No disco hai cancións en galego, en español, e outras nas que mesturas os dous idiomas con naturalidade.

—Supoño que haberá xente que se posicionará en contra diso, porque a lingua galega está nun momento no que hai que prestarlle atención. Pero unha das leccións principais que me ensinaron neste mundo da arte foi «nunca perdas a túa esencia». E se por cuestións de mercado facía todo o disco en galego, non estaría sendo sincera comigo mesma, porque a miña lingua materna é o castelán. Haberá xente que o vexa como algo enriquecedor e outra que non.

—«¡Qué dolor en el alma!», din nun momento do disco. E non é a única alusión a esa sensación. Está escrito dende a dor?

—Non o sei. Todo o mundo ten dor dentro e supoño que para min escribir e compoñer música é unha maneira de facer terapia. Eu considérome unha persoa bastante positiva e que mira a vida de fronte. Normalmente miro máis o futuro que ao pasado. Así que supoño que esa dor que ti dis que está aí é o resultado de afondar máis nas emocións e ir un pouco máis aló do bucolismo do que me rodea.

—Tamén da a sensación de que hai moito mal de amores.

—(Ri) Que curioso! É que os amores inspiran moito. Pero en moitos casos ten que ver non con situación persoais miñas senón con personaxes das novelas que estaba lendo cando estaba compoñendo.

—E, por último, advírtese tamén moito dese instinto animal, do que falas en «Instinto».

—Si, hai unha conexión co corpo que para min é algo bastante inherente. Se o corpo no se move, non baila, non fai exercicio..., se non te coidas dende a túaa parte máis animal é máis difícil estar ben. Xa o dicía na canción Na tú aldea, «como me doe o corpo se non bailo sempre». A conexión co corpo téñoa moi presente.

—Xunto cos coidados e a auga, o baile é outro dos elementos que está presente en practicamente todo o disco. Como elemento sanador, como alivio das penas... Por que é tan importante o baile?

—E que é tan san e liberas tanta endorfinas... Ti contas tanto cando bailas! Vivimos nuns tempos nos que estamos perdendo un pouco esa conexión co corpo. As pantallas estannos facendo perder moita capacidade de expresión. Por iso os directos estounos preparando para bailar. Quero que a xente se volva moi tola.

—Como te atopas na actual escena galega?

—Síntome superacollida dende o minuto cero. Sentín un acollemento sen fronteiras, de forma literal. Eu síntome moi a gusto e moi libre de seguir experimentando na dirección que me pida o corpo. Non me sinto para nada pechaba en ningún caixón.

• VILAGARCÍA (FESTIVAL CASTES). SÁBADO 23. 13.00 H

---

---