Abraham Cupeiro, músico: «Galicia é un dos últimos Amazonas musicais de Europa»

FUGAS

cedida

O artista lucense non só recupera instrumentos. Coa súa música reconstrúe a esencia dun tempo. O seu carnyx soa na banda sonora de «Gladiator 2»

15 nov 2024 . Actualizado a las 20:06 h.

Facer resoar o pasado permítelle a Abraham Cupeiro (Sarria, 44 anos) proxectarse cara ao futuro dende o arraigo á terra e a esencia humana. E dende a mais frutífera das sabedorías: a humildade. A cabalo sempre entre o músico, o etnógrafo, o arqueólogo e o luthier, o multiinstrumentista galego vén de participar na banda sonora da recentemente estreada Gladiator 2. Harry Gregson-Williams, unha lenda da música para o cine, achegouse ata Lugo para gravar o carnyx celta, o ornu romano, a trompa íbera e diversas frautas milenarias, tocadas por Cupeiro. «O que máis valoro desta experiencia é que vai facer que estes instrumentos que se perderon no pasado sexan coñecidos polo gran público. Eu entendo este traballo como unha plataforma para que a xente poida escoitar parte do pasado da humanidade. Que non é meu, é de todos», comenta.

—Ven tamén de tocar coa London Symphony Orchestra. Como foi ese concerto?

—Moi emotivo. Imaxínate, todos os que empezamos de pequenos nisto da música, soñamos algunha vez con tocar cunha orquestra destas. Ou nin sequera o soñas. Nin se che pasa pola cabeza. Foi algo incrible. Dende o minuto un paseino como se tivera dez anos. É unha xente marabillosa. Con eles cúmprese iso de que canto máis grande, máis humilde es.

—Ti levas tamén a humildade por bandeira.

—Non sei se por bandeira pero si que son consciente cada vez que me levanto de que podo traballar do meu, facer feliz á xente e por enriba vaime ben. Certo é que a veces o ego xóganos malas pasadas, pero aí é onde ten que entrar a intelixencia para dicirche que es un afortunado.

—A que soa (ou resoa) o pasado?

—O pasado soa a algo que non é perfecto nin ten estrés. Agora está de moda (aínda que eu nunca o busquei) todo aquilo que é orixinal, que se sae do que escoitamos acotío. E iso é algo que non ten estrés, porque non está gastado, non está exhibido nin machacado de forma diaria.

—Ata que punto os instrumentos musicais determinaron a historia da humanidade?

—A música sempre axudou a evolucionar ao ser humano e sempre foi un bálsamo. A música non deixa de ser algo simbólico, algo que rapidamente entra na mente das persoas e que nos une. Segue a unirnos hoxe en día. Dende o paleolítico, a tecnoloxía da que se ía provindo o propio ser humano marcou os instrumentos que houbo en cada época. A partir da revolución francesa, os instrumentos fanse para tocar, pero antes facíanse para falar.

—Galicia é un paraíso para un investigador musical coma ti?

—Non é só un paraíso. É dos últimos Amazonas que quedan na vella Europa. Na nosa música hai influencias celtas, pero tamén das músicas do norte de África, do sur de Italia... Estamos cargados de tantas esencias sonoras... Somos uns privilexiados.

—Cal é o instrumento máis estraño que coñeces?

—Agora estou traballando cun quray, que é un instrumento moi simple que se fai do talo dunha planta que existe en Baskiria (Rusia), e tócase metendo o tubo nun dente. Tamén estou traballando cuns instrumentos de cerámica prehispánica que levan auga nuns labirintos que teñen no interior e segundo os movas soan dunha forma ou doutra. Parécenme máxicos.

—Téñote visto tocar cunha pluma dun paxaro ou cunha palliña das de beber. Calquera cousa pode ser convertida nun instrumento?

—Penso que si. Os instrumentos de vento o único que precisan é un tubo, unha canle na cal se excita o ar. Pero a veces nin sequera fai falta un instrumento. Eu séntome a escoitar como o vento move as árbores e a min paréceme música.

—Téñote escoitado dicir que o mellor auditorio que existe no mundo é a propia natureza.

—Si, claro. Por enriba, en Galicia, que o feísmo asoláganos por todos os lados, temos o costume de meter os concertos en prazas cheas de cemento. Cando non hai nada máis bonito que que a xente vaia peregrinar para escoitar un concerto a un lugar que xa é unha caixa de resonancia perfecta e no que vai vivir unha experiencia incrible.Na natureza podes encontrar diferentes espazos sonoros, pero ao mesmo tempo, o teu corpo cando está nela baixa moitísimo as revolucións. Lembroque hai uns anos estaba intentando aprender a tocar un instrumento persa e nada casa non me saía. Estaba bloqueado, frustrado e con bastante ansiedade. Así que marchei a camiñar polo mont. Despois de cinco horas de paseo tampouco me soaba pero xa non estaba frustrado e tiña ganas de seguir intentando facelo soar. Na natureza hai outras ondas que cambian a perspectiva de todo. Tamén do que escoitas.

—Tes algún instrumento que se che resistira e non fuches quen de facelo soar?

—Moitos. Xa me pasou varias veces de facer o ridículo no escenario (ri). Ás veces no sabes ata que punto estás preparado e cometes erros.

—Como te levas coa música electrónica?

—Moi ben. Gústame. Excepto cando todo está pregravado e aquilo parece un karaoke. A palabra concerto vén do termo italiano concertare, que é dialogar. E cando non podes dialogar, eu non me sinto a gusto. Pero todas esas atmosferas e esas cores que se xeran a partir de sons sintetizados parécenme incribles.

—Nunca tiveches a tentación de fusionar os instrumentos ancestrais e a electrónica?

—Claro que a teño. O que pasa é que estou agardando o momento. E eu non son dos que ten présa. De todas formas, para moitas bandas sonoras gravo por enriba de bases electrónicas e síntome supercómodo.

—Se dentro de dous mil anos a alguén lle dá por facer o que estás a facer ti agora, que rescataría do noso tempo?

—Estou case seguro de que dentro de dous mil anos un libro vai seguir funcionando, pero haberá moitos soportes musicais actuais que entón xa non se poidan escoitar. Eu creo que rescatarían sobre todo as músicas que no están no mainstream.

—E que instrumento reconstruiría?

—Deste tempo eu rescataría a guitarra eléctrica. É unha mágoa que só sexa a nai do rock ou do blues cando podería estar metida nunha orquestra sinfónica. Paréceme un instrumento infrautilizado e que aínda está por explotar. E mira que hai xente no mundo que a toca.

—«Gustaríame que non se apoiase só o «mainstream» con cartos públicos do xeito que se fai e que cando algún artista vaia propoñer algo, que polo menos dende as administracións o escoiten con respecto e profesionalidade», dixeches nunha entrevista hai ben pouco.

—Mira, eu crecín nunha banda de música e nun grupo de música tradicional, que son non só grandísimas escolas de músicos senón que ademais fan unha función social brutal. No sei o que lle dan aos grupos de música tradicional, pero as bandas, entre todas as que hai en Galicia, reciben da Xunta 200.000 euros ao ano. E eu digo, se a eses macrofestivais que se fan lles quitasen un 2% nada máis, seguro que non pasarían moita fame e ao mellor este tecido humano, cultural e social que crean as bandas de música e os grupos tradicionais, nos fai mellorar un pouquiño como sociedade. Pero non, aquí seguimos aínda con ese artificio tan hortera de «te voy a traer lo más caro que hai». Como se iso fose importante.

  •  VILAGARCÍA. AUDITORIO. VENRES 22. 20.00  GRATUÍTO