Herdamos cousas, lugares, feridas, perdas. Disto fala o «Barroco» da poeta e editora, que deixa nos dedos frangullas douradas de memoria
06 ene 2023 . Actualizado a las 05:00 h.O dó pola avoa materna abre unha lacena fulgurante en Barroco, o novo libro da poeta e editora Antía Otero (A Estrada, 1982). Comezar o ano con ese «toffee entre os dentes» que pecha un dos poemas deste museo de recordos e obxectos, íntimos e colectivos, que a autora considera o seu libro «máis político, sen dúbida». Nel hai arte, silencio, precisión, delicadeza. E humor de serra...
—Hai en «Barroco» unha entrega e unha dificultade maiores que noutros libros seus. Vexo á poeta máis espida.
—É unha visión acertada. Para min a cuestión formal sempre foi importante. A poesía é emoción, mais ten que ir ao lado da técnica. Pero a medida que vas medrando como poeta, vas adquirindo ferramentas.
—Que distingue «Barroco» doutros libros?
—Cando empezaba a construír o libro, notaba que estaba traballando dende unha verdade na escrita na que necesitaba dun soporte formal quizais máis profundo. Tiña medo de que a emoción rebordara e non quedara suxeita. En Barroco quería traballar os lindes, como se roza o feito cotián co artístico. Nunca me parara a reflexionar como se rozaba a miña escrita con ese lugar do que veño, o lugar da arte e a formación na súa historia. Ese marco permitiume traballar dende a emoción con liberdade, sabendo que me ía entregar ata o final a ese termo, barroco.
—Todas as infancias son barrocas?
—Penso que si, porque a infancia ten moito de acumulación. Ímonos construíndo como persoas por acumulacións. As acumulacións sempre son lugares fascinantes! Barroco ten moito desa acumulación, que é propia do xénero, pero tamén forma parte do discurso do libro.
—O barroco é unha forma de rebeldía ante o estilo aséptico que predomina, dende esas casas sen libros e sen fotos que se levan... Somo o que acumulamos.
—Ao final, esa acumulación é unha viaxe. Nós ímonos acumulando no propio tempo. Deitámonos sobre ese tempo, nunha acumulación de vivencias, de obxectos, de perdas, de feridas... O interesante das acumulacións é que se van actualizando co tempo. Son unha persoa apegada ás cousas. Se marchase a outra casa, levaría só un ou dous obxectos...
—Hai obxectos que atesouran memoria. Hai un fulgor nestes obxectos...
—No libro réndeselles homenaxe. Son obxectos pequenos, cotiáns. Nunca tótems. Son pequenos, pero son como salvocondutos que te permiten manexar a túa vida. Ao comezo, hai un poema que é Pentimento, que fai pensar no que revelan os raios X sobre os cadros, esa primeira idea que tivo un pintor e da que despois, ao mellor, se arrepentiu. Pero aí está o trazo... É a idea do invisible, do que non se ve pero existe. Traballei no libro co que se ve e o que non se ve, con ese imaxinario do Guadiana, o río que aparece e desaparece. Eu non quería que a miña man estivese todo o tempo, quería que fose aparecendo e desaparecendo, e que, ao final, fose un pouco como ese baile dese río.
—Hai porcelana fina nos obxectos do libro (xerras, coitelos, botes de caramelos...), pero a porcelana fina está máis que nesas cousas no xeito de tratalas, de acariñalas no poema. Hai unha atmosfera sutil no poemario ata a «Carta ao pai en catro partes», cambio brusco de ritmo.
—Hai un momento do libro en que se di: «Toca a verdade aínda que sentas descargas». As feridas marcan, sentir que as feridas se actualizan é interesante... Este foi un libro escrito moi-moi-moi dende o presente, volvendo ao pasado dende o concepto do efémero. Podes alongar o efémero, romper as súas leis. A poesía permite iso. Nun poema podemos xuntar todos os tempos; precisamente, porque existe o tempo do poema. O poema é unha medida de tempo; deberiamos pedir que fose universalizada!
—Como ecoan as cousas das que non se fala, como o suicidio dun parente. Neste libro, ese suceso ten protagonismo.
—No libro hai varias perdas. Ábrese coa elaboración do dó pola avoa materna. Polas Écfrases chegamos ás cartas á nai e ao pai, que son dúas cartas de amor. A do pai fala dunha perda coñecida pero non vivenciada. Unha perda herdada. Os pais teñen as súas propias feridas, que nós herdamos. Logo os nosos comportamentos son outros... Eles gardaban máis as formas, é educacional. Por iso, Barroco ábrese con eses versos: «Devorar o dogma / para salvar o fulgor». O que brilla, ao final, é o único que nos pode salvar.
—Hai amor nestes poemas, pero tamén unha desobediencia ao dogma familiar.
—Si, porque é necesario. A medida que imos coñecendo os claroscuros dos entramados familiares, imos gañando dereito a ser máis desobedientes.
—«Barroco» convida a pensar que o tempo non é ouro, é outra cousa...
—Si. Unha perda ensina a asumir os transos, e estamos moi despegados dos transos. A frase «O tempo é ouro» é cruel. Podería ser o lema dun magnate. O tempo non é ouro. O que é ouro é como decides vivir ese tempo. Hai unha penalización nesa idea de non saber administrar o tempo, de non levalo cara ao produtivo. Esa aceleración é o que nos fai despegarnos dos transos, da natureza, da terra, dos animais, de todo. Para min, Barroco é o meu libro máis político, sen dúbida. Recolle lugares moi persoais, pero que tamén son moi políticos.