As pegadas de Rosalía: aínda queda moito por desmentir

Malores Vilanueva

FUGAS

-

Cada raiola de información que bota luz sobre a escritora, como a súa nova data de nacemento, é recibida con entusiasmo

26 nov 2021 . Actualizado a las 05:00 h.

De Rosalía sempre queremos saber máis. Estamos a agardar con impaciencia a segunda parte da biografía de María Xesús Lama, mentres nos sorprende a publicación Rosalía e Murguía: datos, datas e documentos (1851-1858), un volume que achega inéditos e algunhas claves sobre a súa vida. Cada raiola de información que bota luz sobre a nosa escritora é recibida con entusiasmo, ao ser a primeira figura das nosas letras. As novas informacións son pingas que a van debuxando e, aínda que o importante é a inmensidade da súa obra, saber dela, do ambiente político, cultural e social da época tamén é saber de nós.

Na súa vida aínda hai moitas lagoas e interrogantes que quizais nunca teñan resposta, pero as indagacións que durante décadas levaron a cabo numerosos investigadores e investigadoras tamén fixeron que cada vez contemos con máis certezas. Seguramente hai moitos documentos aínda por atopar, iso debeu pensar Sagrario Abelleira Méndez que decidiu en febreiro de 2021 consultar o Arquivo Histórico Diocesano de Madrid para localizar a acta matrimonial do casal. Non era unha incursión nova, pero nunca dera froitos, ás veces precísase algo de sorte e dar coas persoas adecuadas. Así, non só atopou o que buscaba, senón que apareceu tamén o expediente matrimonial, unha ducia de documentos que foran requiridos aos noivos galegos que querían casar en Madrid.

Entre as curiosidades sabemos que Murguía solicitou a dispensa do pagamento de taxas por carecer de recursos para levar a cabo o matrimonio eclesiástico. Mais se hai un dato de especial interese é o que muda a data de nacemento da autora de Follas Novas que veu ao mundo o 23 de febreiro de 1837 ás catro da madrugada, é dicir, a véspera ao seu bautismo no Hospital Real de Compostela, día que ata agora se tomara como do seu natalicio. Certo é que non troca de maneira significativa nada, pero establece unha certeza. Ao igual que resulta moi interesante o papel notarial onde Teresa de Castro recoñece en 1843 a María Rosalía Rita como filla natural, cando a pequena contaba con 6 anos, aínda que previamente noutro documento oficial, que publicou Victoria Álvarez Ruiz de Ojeda, xa asumía a súa maternidade. Na mesma declaración a nai afirma que a pequena foi aleitada por unha ama de cría durante seis meses, algo habitual na súa clase social, e todo redunda en que nunca se separou da súa meniña.

Aínda queda moito por desmitificar cando non por desmentir, pois non está de todo vencida esa imaxe de muller feble, triste ou melancólica que nada ten que ver cos datos obxectivos da súa biografía. Rosalía creceu libre, nun ambiente familiar agarimoso que lle permitiu ser a muller que foi.

Este 24 de novembro cumpríronse 160 anos da publicación no xornal madrileño El Museo Universal dun poema do que seguramente todos os galegos e as galegas saberían recitan uns versos: «Adiós ríos, adiós fontes». É a súa primeira composición na nosa lingua e trata un tema recorrente na súa obra: a emigración. Naquel momento Rosalía era unha rapaza de 25 anos, hoxe é a nosa escritora máis universal.