Antía Yáñez: «As fillas somos máis permisivas cos pais que coas nais»

Colocar as mulleres no centro da historia cunha ollada feminista, isto teñen en común os dez relatos do libro Entre Donas. Unha das autoras, a máis nova do grupo, é Antía Yáñez (Burela, 1991). Consagrada como escritora de literatura infantil e xuvenil, estreouse no 2018 na novela para adultos con Senlleiras. Nesta obra aporta un relato sobre dúas nais que rachan coa mitificación da maternidade.

­—Que significa para ti compartir espazo con grandes autoras das letras galegas?

—Ao principio tiña unha sensación de moita responsabilidade porque son mulleres que eu lin cando era nena ou adolescente. Isto vai moito na persoa e nese senso sempre me esixín moito. Pasei de ter un nivel de autoesixencia que me agoniaba un pouco a despois, nos actos de presentación, coñecelas e estar con elas e foi unha marabilla.

—No epílogo, Ana Bouza, sinala: «Non hai que confundir a literatura coa ollada masculina». Por qué é importante a ollada da muller na literatura?

—Porque o ocio, sexa na literatura ou no audiovisual, por exemplo, conforma realidades. É dicir, ti aínda que collas algo para desconectar e pasalo ben, se día tras día les as mesmas historias, os mesmos argumentos onde as mulleres sempre teñen os mesmos roles, ao final interiorizas que as mulleres só poden facer iso. A literatura ten que ter todas as olladas e amosar todas as realidades porque pode formar ideas que non pertencen á realidade.

­—Por que decidiches escribir un relato sobre a maternidade?

—Cando se fala de maternidade sempre se reflicten as mesmas maternidades, o mesmo modelo de nai, a sacrificada. Ás veces, chegaba a chirriar un pouco no sentido de que parecía que unha vez que es nai non es nada máis, e eu non creo que teña que ser así. Quería revelarme contra iso. Ademais, eu non son nai pero si son filla, e si que digo: «Eu cando sexa nai non quero deixar de ser muller», pero é certo que eu a miña nai véxoa como nai e punto. As veces, están aí as incoherencias, as fillas temos que pensar que as nosas nais antes de ser nais tiveron outra vida, son mulleres e teñen as súas inquietudes.

­—A idea dunha nai perfecta pesa tanto nas nais como nas fillas?

—Eu creo que pesa sobre as dúas, pero o que máis quería amosar é que as nais teñen que ser perfectas, pero aos pais se lles perdoan máis cousas. E nós tamén, claro, vivimos nunha sociedade patriarcal e moitas veces isto o facemos as propias fillas, somos máis permisivas cos pais que coas nais. Os pais teñen erros e as nais tamén, e teriámolos que xulgar por igual.

­—No texto de Teresa Moure di que o característico da muller tiña que ser a obediencia...

—Historicamente, sempre se nos premiaba a submisión mentres que a eles sempre se lles premiaba ser autosuficientes ou ser loitadores. Para nós había expresións como «es unha marimandona», e eu nunca escoitei marimandón, por exemplo. Creo que estamos rompendo con isto porque a sociedade avanza, nestas últimas décadas avanzamos moitísimo. Ben é certo que avanzamos tanto e tan rápido que as forzas contrarias xurdiron con moitísima forza. Estamos nunha loita continua.

­—En 1929, Virginia Woolf escribiu que «unha muller debe de ter cartos e unha habitación», segue vixente?

—Si, incluso máis que antes, polo sistema capitalista no que vivimos. Non é só o feito de que es muller porque todos os índices din que a precariedade laboral afecta máis a mulleres que a homes, senón que, polo sistema no que vivimos. Hoxe en día teste que dedicar todo o día a traballar para pagar as facturas, entón xúntanse, xa non as diferenzas de xénero, senón o sistema capitalista no que estamos inmersos.

­—A maior referencia na literatura galega é unha muller, que significa isto para ti?

—Cando era pequena, sentía maior agarimo por estudar a literatura galega simplemente porque atopaba máis mulleres. Chegábase máis rápido que na literatura castelá a falar de literaturas actuais e aí había moitísimas máis mulleres e eu sentíame moito máis próxima. Xa non é que fose galegofalante, que tamén. É que para min era unha literatura moito máis realista, moito máis plural e moito máis agradable, aínda que fose para estudala.

—Para ti, escribir é un acto de activismo feminista?

—Comecei a escribir porque quería contar historias que eu non lin cando era pequena, sen máis pretensión. Rabiaba moito porque as mulleres que aparecían nos libros non me gustaban, non me vía reflectida nelas, entón eu quería escribir outras cousas. O que quería facer foi revelarme contra iso e da rebelión si que vén esa reivindicación.

---

---

---