A colcha de historias de Agustín Fernández Paz

FUGAS

Pilar Canicoba

16 jul 2021 . Actualizado a las 05:00 h.

Cando era neno, Agustín Fernández Paz tiña na cama unha colcha de trapos que lle fixera súa nai. Eran teas diferentes, de cores distintas, que abrigaban as súas mans aterecidas nas noites de inverno. Na casa tamén había dous andeis ateigados de libros, era a pequena biblioteca do pai onde procuraba outras realidades ás que viaxar sen saír do cuarto. Aquela colcha simbolizaba o mundo enteiro coas súas variadas etnias, costumes ou linguas, así o expresaba el, que entendía a pluralidade como a maior das riquezas. Alimentouse daqueles poucos libros, pero tamén dos relatos de medo a carón do lume, dos seriais que escoitaba pola radio, dos cómics e, máis tarde, das películas.

As xeracións seguintes tivemos a sorte de ter escolas con bibliotecas ben dotadas e nun lugar destacado estaban sempre as obras de Agustín, que acompañaron a nosa infancia e adolescencia. A súa estrea na literatura foi no ano 1989 con A cidade dos desexos, e dende entón máis de medio cento de libros, algúns de tanto éxito como Cartas de inverno, que superou os 100.000 exemplares vendidos só en galego.

O seu traballo como docente axudouno, se cabe, a entender mellor o seu lectorado. Nas aulas buscou promover a lectura, transformar a realidade e consolidar un futuro mellor. O galego sempre guiou todos os seus principios e boa parte dos seus esforzos encamiñáronse á normalización da lingua nos ámbitos escolar e social. Dende a súa fundación, formaba parte da plataforma ProLingua e no 2010 rexeitou o Premio da Cultura Galega concedido polo Goberno autonómico, porque a súa coherencia impedíalle recibir un recoñecemento de mans de quen acababa de lexislar contra o galego o Decreto do Plurilingüismo. Nas súas declaracións sempre pediu concordia e un novo consenso que entendese que o idioma é parte da nosa riqueza e non un problema.

O seu talante e a súa ética tamén se reflectían na escrita e así procurou sempre aguilloar conciencias co tratamento de temas universais como o amor, a tolerancia, o racismo, a sexualidade, o conflito lingüístico, a memoria histórica ou a ecoloxía, sen renunciar á fantasía, ao humor e, por suposto, ao entretemento. Coa súa honestidade na escrita, conquistou a un público moi difícil, polo que sempre manifestou o maior dos respectos. Lembro as súas visitas ao meu centro, aquel escritor que me tivera engaiolada horas era un home tímido, humilde, dunha proximidade agarimosa que sabía contar as mellores historias e tamén escoitar con interese.

Nos últimos anos deu ao prelo dúas novelas para adultos: Non hai noite tan longa e A viaxe de Gagarin, que se tecen cos fíos da memoria, unha das claves da súa produción, a consciencia do pasado para construír o futuro. Un futuro no que ocupa un lugar destacado a súa literatura, porque Agustín segue a lerse: os contos de medo, o primeiro amor aos trece anos, a investigación das flores radioactivas no medio do océano, un pazo cun cadáver da guerra civil... No 2008 recibiu o Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil por O único que queda é o amor, e si, iso é o que permanece cinco anos despois do seu pasamento tan a destempo: o seu amor ao país e a súa fantástica literatura.