Vecinos de los Montes do Chá ponen en valor sus 39 mámoas con 4.000 años de antigüedad

Patricia Hermida Torrente
Patricia Hermida FERROL / LA VOZ

FERROL CIUDAD

Pablo Alonso en las mámoas de Brión
Pablo Alonso en las mámoas de Brión José Pardo

Charlas de los comuneros, que ya limpiaron siete yacimientos

08 mar 2023 . Actualizado a las 11:14 h.

Al 2.000 antes de Cristo se remontan las 39 mámoas de los Montes do Chá, una joya patrimonial que se reparte entre Brión y Doniños. Sus vecinos continúan con la recuperación del conjunto megalítico, a través de unas jornadas que se inician el viernes, la presentación de un informe arqueológico sobre la necrópolis neolítica y las mámoas, o la reforestación en la que colaboraron escolares. Y ya se limpiaron y señalizaron siete mámoas a través de la Asociación de Comuneiros do Chá de Brión e Doniños.

Desde esta entidad, Pablo Alonso, recalca que el objetivo de estas actividades pasa por «poñer en valor toda a zona e dar a coñecer o seu patrimonio arqueolóxico, xa que 22 das mámoas están en terreno comunal». El informe arqueológico con el Instituto de Ciencias do Patrimonio permite descubrir que la distribución del conjunto «tiña un patrón estelar, cunha simboloxía do firmamento na terra», según avanzan desde la Asociación de Comuneiros.

La catalogación de las mámoas se realizó en 2001, «pero moitas están mal rexistradas, foise roubando a pedra e foron saqueadas». Indican los vecinos que el material pudo acabar en las grandes obras de A Magdalena, «pero tamén habíabuscadores de tesouros». Actualmente, no podemos ver las construcciones desmanteladas pero sí los montículos. Según Pablo Alonso, «a máis alta é a Medorra de Linares con dous metros de alto e 20 de diámetro, no alto pode verse o cono furado para buscar tesouros». Las otras mámoas son Pena Andrade, Coto do Gato, Pena Vella, do Camiño Novo 1 e do Camiño Novo 2, y Coto do Tesouro.

Estas construcciones con 4.000 años de antigüedad se usaban para «enterramentos individuais e colectivos, tiñan unha porta cun corredor que miraba ao leste polo nacemento do Sol, obedecían a un culto aos mortos». Pero las jornadas de la Asociación de Comuneiros también servirán para abordar la Lei de Montes y recuperar la historia del monte comunal, «que chegou a ocupar a maior parte do territorio galego e agora faino nunha cuarta parte». Recalca Alonso que «aínda sobreviven formas de xestión democrática desde a época prerromana». En el monte comunal tienen derecho de uso «todos os veciños das parroquias que teñan casa aberta e fume nove meses ao ano». Montes do Chá estuvieron «60 anos abandonados durante o franquismo, os veciños de San Xurxo e Covas puideron recuperalos pero os de Brión aínda loitamos pola súa titularidade». Mientras tanto, se divulga la zona en actividades en las que ya participó el CEIP Juan de Lángara.