Manuel Lorenzo Ramos: «A Galicia rural pode ter un gran futuro se defende a súa paisaxe e a súa cultura»
FERROL CIUDAD
É un dos impulsores do Proxecto Esmelle, en Ferrol, e afirma que un pobo que prescinde das súas raíces perde tamén o horizonte
18 oct 2021 . Actualizado a las 05:00 h.Manuel Lorenzo Ramos (77 anos) é un dos principais impulsores -e foi un dos fundadores- do Proxecto Esmelle. Unha iniciativa destinada a fomentar a recuperación do patrimonio, tanto material como inmaterial, do mundo rural galego, que fixo da parroquia ferrolá que lle dá nome un modelo a seguir por entidades de todo o país. «A idea xurdiu arredor do 2003 -lembra Lorenzo Ramos-. Daquela, xunto con xente como Rafa [en alusión a Rafael Fernández Beceiro], empezamos a falar do bo que sería poder recuperar un patrimonio coma o dos muíños, ademais dos recordos da xente, as súas vicencias. No 2005 empezamos. E todo o demais foi vindo despois, pouco a pouco». «Sempre dixemos -anota- que a Galicia rural pode ter un gran futuro se defende a súa paisaxe e a súa cultura».
-O Proxecto Esmelle suma, a día de hoxe, un gran número de galardóns. Pero, como foron os comezos?
-A ver. O primeiro que teriamos que dicir é que, desde o primeiro momento, atopamos o apoio de moitísima xente. Practicamente da parroquia enteira. Pero ao principio había algunhas reticencias, claro. «Coidado, que se vos van quedar cos muíños», dicía alguén. Pero esas reticencias desapareceron enseguida. E hoxe todo é entusiasmo polo Proxecto Esmelle na parroquia enteira... e tamén fóra dela.
-E seguen traballando...
-Si, claro. Coas nosas propias mans. Amañando edificacións tradicionais, plantando árbores autóctonas e creando bosques. Merece a pena, a verdade é esa.
«Durante o confinamento, todo o mundo comezou a envexar a vida no campo»
«Desde que apareceu o covid, con todas as restricións que trouxo consigo, e sobre todo durante o confinamento -comenta Lorenzo Ramos-, todo o mundo comezou a envexar a vida no campo. Nos momentos de dificultade é cando aprecias a importancia de vivir nun entorno natural ben coidado. E hoxe Esmelle é un paraíso, como pode ver calquera».
-Vostede, que foi traballador de Bazán, e durante un tempo ademais concelleiro, naceu en Esmelle, pero pasou boa parte da súa vida vivindo na cidade. Botaba o mundo rural de menos?
-Claro que o botaba de menos. E, de feito, pasaba en Esmelle todo o tempo que podía. Ata que por fin decidín quedarme aquí todo o ano, non só no verán e nas fins de semana. Para min isto non é só un lugar no que vivir. É unha maneira de vivir.
-Levan recuperado vostedes unha ducia de muíños...
-E non só muíños. O que nos interesa é que non se perda a arquitectura tradicional no seu conxunto. A fórmula é que os propietarios ceden durante un tempo a construción, nós restaurámola entre todos, e así evítase a desaparición dun patrimonio moi valioso. Pero hai algo do que non me querería esquecer, tampouco.
-Dígame.
-Do traballo que se fixo, sobre todo cos rapaces, para preservar os recordos de moita xente maior que, na súa maioría, xa non está. Gardar a memoria de toda esa xente paréceme importantísimo.
«En Esmelle, Merlín xa é parte das nosas vidas, como todas as grandes lendas»
Nun dos moitos espazos singulares recuperados polo Proxecto Esmelle está a emblemática escultura de Merlín, elaborada, con pezas cerámicas, por Francisco Pérez Porto. Unha obra pola que os veciños -e non só os veciños- senten un especial afecto. «A figura de Merlín, en Esmelle, xa forma parte das nosas vidas, e está moi presente nelas, como todas as grandes lendas», di Manuel Lorenzo Ramos.
-Van abrir vostedes, ademais, un museo dedicado ao traballo de Francisco Pérez Porto...
-Así é. Recuperando, tamén, outra construción tradicional. Nós temos unha relación moi estreita con Francisco Pérez Porto, que ademais de ser o gran ceramista galego do noso tempo é un artista que sente por Esmelle algo moi especial. Un afecto que, por suposto, é correspondido. Hai outro aspecto máis do Proxecto Esmelle que tampouco me gustaría esquecer, e é como este territorio noso, na medida na que se foi convertendo nun exemplo de recuperación da cultura tradicional galega, do noso medio natural e da nosa paisaxe, tamén se foi transformando nun espazo de referencia para creadores de diversos ámbitos, como é o exemplo de Pérez Porto. E Merlín representa o noso vínculo con toda a tradición literaria atlántica, ademais dunha reivindicación da obra de Cunqueiro.
-Cal é a principal dificultade á que se enfronta o Proxecto Esmelle hoxe?
-Temos un problema que é compartido por todo o mundo rural: o envellecemento da poboación, que fai que non sexa fácil atopar xente nova para que as cousas teñan continuidade.
-E como se soluciona ese problema?
-Pois apoiando ao mundo rural no seu conxunto, non abandonándoo á súa sorte. Se os rapaces teñen traballo, non marchan.