Isabel Picos Barro (San Sadurniño): «Coa reforma do bar subín de división, agora estou na Champions League»

«Eu tiña un bar, era unha taberna moi antiga, chovía dentro, un desastre... pero tiña uns clientes de toda a vida... e agora fixéronme isto, unha parrillada». Estes están sendo días de moita emoción para Isabel Picos Barro (Igrexafeita-San Sadurniño, 52 anos). Logo dun ano pechado, por mor da pandemia e das reformas, o xoves volveu acender a cafeteira do local no que traballou, case día e noite, durante máis de tres décadas. Comezou de empregada, e aos quince anos colleu as rendas do negocio. Segue de aluguer, despois de que o propietario acometera as obras que ela lle propuxo, «e que tanto necesitaba».

O vello bar Xayda transformouse na parrillada María Queira. «Coa reforma subín de división, agora estou na Champions League», ri, moi contenta pola volta e por reencontrarse cos seus clientes. Igrexafeita recupera un dos seus locais, que logo será o único que quede. «O bar do lado é unha casa de comidas, Casal, son dúas irmás e vanse xubilar. Levan con el toda a vida, os seus pais xa tiñan un restaurante e despois quedaron elas, di miña nai que unha leva na cociña desde os 14 anos», conta, con admiración polo traballo alleo. «É moi boa a competencia, gústame que teñamos xente todos».

Aos veciños tardáballes a reapertura -«coñéceme todo o mundo e estaban desexando que volvera abrir»- e a Isabel, a do Xayda, como a coñecen moitos, tamén. Confesa que o ascenso, seguindo co símil futbolístico, lle dá algo de vértixe: «Ao primeiro só faciamos bocadillos... agora subín dous peldaños». O establecemento ten 170 metros cadrados, entre o bar e o comedor, e o xoves moitos clientes xa querían reservar mesa para esta fin de semana. Pero ela prefire ir «pouco a pouco», da man dos tres empregados, aos que agradece moito a súa dedicación.

Tortilla, lacón asado e liscos

Xa moito antes de pechar daban comidas. «Empezamos por mor dos camioneiros do carbón [que facían a ruta desde As Pontes ao porto de Ferrol, durante anos pola estrada que pasaba por diante do bar e despois pola autovía], aos que empezaban traballar máis cedo tocáballes facer o descanso obrigado ás dez, e traían fame. Facíalles tortilla, lacón asado, liscos... prestáballes», relata. A cousa foi indo a máis, cunha parrilla que pouco ten que ver coa nova. Co parón da térmica, os transportistas deixaron de ir. «Pero aínda así o xoves, cando abrín, viñeron moitos, dicíanme ‘agora que pechou a central mira que local tes!'», comenta.

«Empezamos dar comidas por mor dos camioneiros do carbón, que tiñan que descansar»

Eliseo Barro, pontés de 45 anos, é un daqueles camioneiros que paraban no Xayda. «Ela [por Isabel] daba ese servizo moi cedo, víñanos moi ben porque en case ningún lado che dan de xantar antes da unha -explica-. Agora, a maioría deixamos esa actividade, pero se che coincide de pasar por alí paras, é un sitio coñecido, de moi bo trato e dá gusto volver. Aínda que non coincidas con outros transportistas, porque tamén coñeces aos veciños cos que cadrabas no bar». É «a familia grande» da que fala a hostaleira, minguada polo parón da térmica -«que ten máis repercusión da que se pensa, directa e indirecta, coma neste caso», como apunta Eliseo- e «polos veciños da parroquia que morreron, algúns ben novos». «Pero parece que coa pandemia estanse comprando casas nas aldeas. Nas aldeas necesitamos xente!», exclama Isabel, esperanzada.

Unha muller valente

O traballo non lle pon medo. Ten dous fillos, de 13 e 16 anos, vive coa súa nai, de 84, anda pendente do que fora o seu sogro, de 81, e está ao fronte do negocio. Unha valente! «Valente creo que non, pero depresión non teño, hai que sacar as cousas para arriba como sexa. Agora somos catro [na parrillada] e non chegamos a nada, iso que me axudan moito, pero tampouco é doado atopar persoal, funlles quitando camareiras a outros bares da zona».

O seu pai chamábase Pepe, e era ferreiro, moi traballador. De feito, a súa nai, Consuelo, sempre lle di que é igual ca el. Moitos refírense a ela como A filla do ferreiro, e ese foi un dos nomes que lle propuxeron para o renovado establecemento. «Pero ao ser un local alugado non me parecía axeitado». Daquela xurdiu María Queira, o regato que nace na serra do Forgoselo e baixa ata o río Castro. Nos vinilos que decoran o interior da parrillada vese a forza da auga, e no logotipo da parrillada faille unha pequena homenaxe a Pepe, o ferreiro.

«Cando comecei aínda funcionaba a mina, daquela si era un negocio, ás sete tiñas o día feito»

O venres xa preparou a tortilla, un dos pratos estrela do Xayda, que vai seguir trunfando na parrillada, co churrasco, os chuletóns e as racións. «Cando eu empecei aquí aínda funcionaba a mina das Pontes, daquela si que era un negocio, os cubalibres que se vendían... e pola mañá, café e copa... ás sete xa tiñas o día feito, e sen dar galletas nin pinchos, que hoxe esíxese máis, daquela había cartos para todo», lembra.

A autovía tamén lle afectou, aínda que o local queda moi preto do desvío de Igrexafeita: «Notouse un baixón. Xente de paso vén pouca, é máis ben das parroquias do lado, Ferreira, Naraío, A Toca [As Somozas]... e desde que hai pandemia veñen máis ao río, facer escalada na pena do Rei Mouro». Transcorreu un ano, pero para Isabel foi coma se non pasara. «O xoves era o día da inauguración pero eu abrín cedo coma sempre, dábanme pena os clientes de toda a vida, que non puideran tomar o café, mandeilles un wasap para avisalos. Igual que se fora onte».

---

---

---