Nin un so día dos dezaoito que durou o rescate do Blue Star deixei de pensar en Daniel. Naceu no ano 1918 en Cangas do Morrazo, nunha familia de tradición mariñeira, de economía forte, na que o pai, Antonio o Traila, era dono de cinco pesqueiros e cando ían á mar, el e os dous fillos maiores mandaban os tres máis grandes. Un día saíron os tres e non volveron. Os barcos non estaban asegurados e houbo que vender os outros dous para indemnizar ás familias dos mariñeiros. A casa quedou na ruína e a Daniel, con once anos, enrolárono de grumete nun barco do padriño. O traballo era duro e as burlas dos mariñeiros, crueis; pero aos catorce, polo seu talento e contra toda normativa, el era o patrón e os adultos obedecíano.
Daniel mal sabía ler, menos aínda escribir e non entendía de política; pero, coma os amigos e os máis dos veciños, estaba co Goberno da Frente Popular e asistía aos actos celebrados na Casa do Pobo. En 1936 a Falanxe e a Garda Civil impuxeron o terror na vila con once traballadores paseados e moitos homes e mulleres torturados e vexados. Daniel entre eles. Un verdugo pegoulle tanto e con tanta saña que durante días houberon de poñerlle samesugas en todo o corpo para quitarlle os moratóns.
«¡A la legión o al cementerio!», berráralle aquel criminal; pero chamárono a filas e fixo o servizo militar por Mariña, en Ferrol.
En 1941 casou cunha rapaza do meu barrio e entrou a traballar de peón -a categoría profesional máis baixa- en Obras Civiles, departamento anexo á Bazán, pero independente. Estudou, sacou o título de patrón e pouco despois estaba ao mando do remolcador Crespo, con prestixio crecente no mundo laboral. A finais dos anos 50 recibiuse o SOS. dun buque á deriva e o Crespo foi, mar dentro, ao seu rescate. Era un cargueiro abandonado pola tripulación e, malia a galerna e a ondada, Daniel conseguiu remolcalo a Ferrol. Segundo as leis de Salvamento Marítimo, os mariñeiros do Crespo nunca máis terían de se preocupar do porvir, que lles correspondían dous terzos do valor do buque e da carga; pero as autoridades españolas renunciaron aos seus dereitos e a renuncia supuxo tamén a da dotación do Crespo. A Daniel nin se lle ocorreu poñer o caso en mans de avogados, e calou.
Nos 70, Bazán precisaba un responsable competente para o taller de Mariñeiros e, contra a súa vontade, levaron a Daniel, con categoría de axudante de enxeñeiro. A súa xestión foi inmellorable e, en breve, chegou a axudante de enxeñeiro xefe.
Era tempo de grandes petroleiros e, por non entrar un xigantesco no dique de Bazán, houbo que levalo a Bilbao. Ao mando ía un mariño en excedencia que non atendeu ás cartas de navegación e encallouno nuns penedos. Acudiron remolcadores vascos, pero non deron feito. O mando encargou a Daniel que dirixise a manobra e, en poucos minutos, o xigante volveu navegar. Chegou a casa avergoñado pola neglixencia e preocupado polo mando, por quen sentía afecto. Non houbo problema: ao mando concedéronlle unha medalla e a Daniel non o mencionou ninguén.
Daniel Refojos Priego era meu sogro e meu amigo. Un home de mar e un home de ben. Leal de máis nun mundo de hipocrisía. Morreu nos meus brazos, en 1988.